A - Als substantief
vet 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Vet…
is een stof
- [Gevoelsindruk] is min of meer glibberig
- [Kleur] is wit, geel of kleurloos
- [Samenstelling] bestaat uit koolstof, waterstof en zuurstof; is een triglyceride; bestaat uit een glycerolmolecuul en drie vetzuurmoleculen; bestaat uit een alcoholmolecule (glycerol) en drie vetzuren
- [Functie] wordt gebruikt als middel om voedsel in te bereiden (eetbaar vet); wordt gebruikt in industriële toepassingen, bijvoorbeeld bij het maken van kaarsen, zeep, e.d.
- [Plaats] komt voor in dierlijk, menselijk en plantaardig weefsel
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is een stof die niet oplost in water
- [Voorbeeld of specimen] is bijvoorbeeld frituurvet, vetweefsel bij mensen of dieren, of kaarsvet van dierlijke oorsprong
Algemene voorbeelden
Vet bestaat uit een verbinding van een alcoholmolecule (glycerol) met drie vetzuren.
Het vet zit fijn in de melk verdeeld. Het zijn kleine bolletjes die, omdat vet nu eenmaal de neiging heeft te gaan drijven, na enige tijd aan de oppervlakte een laagje vormen.
Vet krijgen we binnen met vlees, vleeswaren, vetten en oliën, hartige sauzen en melk- en melkproducten.
In een goed gevulde maag wordt alcohol langzamer opgenomen, maar in vet kan alcohol niet oplossen.
Wanneer een zeeleeuw uit het water komt, en zich rechtop zet om te drogen, dan zet de vacht rondom zijn kop zich wat omhoog, net als bij een leeuw. Onder hun vacht is een vetlaag van zo'n 10 cm. Deze vormt een soort winterjas, waardoor ze warm blijven in het koude water. Zonder dat vet zouden ze niet overleven.
Daarbij kunnen sommige mensen - vooral zwaarlijvigen - moeilijk vet verbranden. In dat geval wordt het vet regelrecht naar de vetweefsels getransporteerd, waar het in de vetcellen wordt opgeslagen.
Combinatiemogelijkheden
als subject bij een werkwoord
- druipen
- smelten
- stollen
Maar die frieten mag jij opeten. Het vet druipt eraf.
Wanneer we vlees roosteren boven houtskool dan smelt het vet in het vlees.
Op een tafeltje ligt een plasje kaarsvet. Ik kan me uitzonderlijk niet herinneren wie daar zat. Ik bekijk opnieuw het plasje. Iemand heeft er, voor het vet stolde, een woord in gekerfd.
als object bij een werkwoord
- vet afscheppen
- vet bevatten
- vet eten
- vet gebruiken
- vet verbranden
- vet wegzuigen
De bouillon laten trekken, koud laten worden en het erop drijvende vet afscheppen.
Omdat bier geen vet bevat, heeft het niet de verdikkende eigenschappen die men het soms toeschrijft.
Eén Brit op vijf weegt te veel. Daar wil de overheid iets aan doen. De Britten zouden meer moeten sporten. Ze eten te veel vet.
'Vet geeft gerechten smaak, maar je kunt best minder vet gebruiken en dan smaakt het net zo lekker', stelt Lydia vast.
De bierbuik, stelden de Zwitsers vast, is eigenlijk een 'vet-buik', die ontstaat doordat een dranklijf minder vet verbrandt.
Door dunne buisjes of zuigcanules wordt met een lage zuigdruk wat vet weggezogen.
met adjectief ervoor
- dierlijk vet
- heet vet
- onderhuids vet
- onzichtbaar vet
- overtollig vet
- plantaardig vet
- vast vet
- vloeibaar vet
- zichtbaar vet
Voordien bevatte margarine altijd ook dierlijk vet.
Vaak krijg je er frieten bij - en dat is echt heel wat anders dan in heet vet gebakken stukjes aardappel.
Ganzenvet is het uitgesmolten onderhuidse vet van gemeste ganzen dat een vetgehalte heeft van 100%.
Tevens is de onderkin een gebied waar overtollig vet zich makkelijk ophoopt.
Gewone margarine is eveneens gemaakt van plantaardig vet, maar op een hoge temperatuur verhit waardoor het verzadigd is geworden.
Nee, patat gebakken in vloeibaar vet is net zo lekker als patat dat in vast vet is gebakken.
Tevens maken we ook een onderscheid tussen zichtbaar en onzichtbaar vet.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- gesmolten vet
- gestold vet
- verborgen vet
Om tijdens het braden of bakken niet aan te branden, moet vlees vaak met gesmolten vet begoten worden.
Ook als het gestolde vet van een magere jus wordt afgeschept, blijven de B-vitamines voor het grootste gedeelte behouden.
Maar vergeet ook het 'verborgen vet' niet. Hiermee bedoelen we het vet in koekjes, gebak, noten, zaden en allerlei snacks.
in voorzetselgroep
- in vet bakken
- in vet braden
- in vet omzetten
- in vet oplossen
- in vet opslaan
Het zijn een soort gebakken aardappelen. In vet gebraden.
Bak de aardappel in vet van 180°; de frites worden nu onmiddellijk aangebakken maar niet excessief: het vet dringt er niet in door.
Teveel koolhydraten zet je om in vet en daar heb je op de bewuste dag helemaal niks aan.
Omdat sommige vitaminen oplossen in vet, en ook in olestra, verlaten ze samen met olestra ons lichaam.
Hierdoor is de cel in staat om de grote hoeveelheid azijnzuur die wordt gevormd weg te werken en op te slaan in vet.
met substantief ervoor
- een gram vet
- een hoeveelheid vet
- een laagje vet
- een soort vet
- 25 procent vet
Een gram vet levert dus bijna twee keer zoveel calorieën als een gram koolhydraten!
De soep was koud. Er dreef een laagje vet op dat gestold was.
Het is dus uiteindelijk het soort vet, en niet de hoeveelheid vet, die een rol speelt.
Voor een duursporter moet de dagelijkse voeding globaal bestaan uit 60 procent koolhydraten, 25 procent vet en 15 procent eiwit.
met telwoord ervoor
- geen vet
- meer vet
- minder vet
- veel vet
- weinig vet
Magere melk bevat vrijwel geen vet.
Zo bevat kalkoen met vel 10 percent meer vet dan kalkoen zonder vel.
Het vlees van wilde eenden bevat minder vet dan dat van tamme soorten.
Veel vet maakt vet en vaak ziek.
Gebruik dus weinig vet en volop verse groenten en fruit die passen bij de bloedgroep.
met onbepaald voornaamwoord
- wat vet
Soms kan wat vet uit het vlees in het vuur druppelen.
met ander, nevengeschikt substantief
- vet, koolhydraten en eiwiten
- vet en cholesterol
- vet en eiwit
- vet en suiker
- vet en vuil
- vet of olie
Kernbegrippen zijn hier dus: een vetrijke voeding, uiterst nauwkeurig zijn in de hoeveelheden en verhoudingen en drie maaltijden per dag gebruiken met dezelfde hoeveelheid vet, koolhydraten en eiwitten.
Een eiwitrijke voeding bevat meestal ook veel vet en cholesterol.
Yoghurt met muesli, brood met jam of appelstroop; hou het in ieder geval op een maaltijd met veel koolhydraten en weinig vet en eiwit.
De spray verwijdert snel en gemakkelijk vet en vuil en droogt daarna weer streeploos op.
Zoetigheden, snoepjes, alcoholische en suikerrijke dranken, mayonaise [...]. Zij leveren meestal enkel energie (vet en suiker) zonder hierbij voedingsstoffen zoals vitaminen en mineralen aan te brengen.
Bakken is een snelle bereidingsmethode in een open pan bij felle hitte met weinig heet vet of olie.
Vaste verbindingen
blinken van het vet; glimmen van het vet
-
zeer vettig zijn en glimmen
Zijn vingertoppen blinken van het vet.
Het eten glom van het vet.
geen grammetje vet
-
geen zichtbaar lichaamsvet
Er zat geen grammetje vet aan die jongen, hoeveel hij ook naar binnen schrokte.
het vet is (er) van de soep
-
(
(vooral) in België )de tijden van overvloed zijn voorbij; er valt geen voordeel meer te halenNee, ik ben niet uit België vertrokken met het gevoel dat het vet er van de soep is of dat het er niet meer prettig voetballen zou zijn.
"Vroeger had je aan kermissen een vette kluif. Vier dagen was het volle bak en zat de tent afgeladen vol. Sinds een jaar of acht is het vet van de soep", zegt hij. "De jeugd is meer geïnteresseerd in moderne dansmuziek. Velen hebben een auto en gaan elke week op pad. Een kermisfuif is niets speciaal meer."
iemand in zijn eigen vet gaar laten koken; iemand in zijn eigen vet gaar laten smoren; iemand in zijn eigen vet gaar laten stoven
-
iemand laten betijen; iemand die woedend is maar laten of even met rust laten
Synoniem: iemand in zijn eigen sop gaar laten [koken, smoren, stoven]
Toen hij weer begon te huilen, stond de generaal geïrriteerd op. Wegbrengen en kalmeren. En onmiddellijk Haarlem bellen. Of nee, laat die maar gaarsmoren in hun eigen vet.
iemand zijn vet geven
-
iemand streng berispen; iemand ervanlangs geven
'Ik heb de laatste dagen ook eens in andere kranten gekeken, om te weten wat ze daar schrijven over die minister, dat vriendje van je. Ze geven hem zijn vet. Is hij wel echt onschuldig?' 'Ja.' 'Midden in dat gedoe en er niet aan meegedaan hebben?' 'Dat vind jij onwaarschijnlijk, nietwaar?'
in het eigen vet
-
in het lichaamsvet, zonder toegevoegd vet
De blokjes gerookte spek op een laag vuur verwarmen in het eigen vet.
in het vet snijden
-
bezuinigen
Synoniem: bezuinigen
Europa wilde nog meer snijden in het vet, maar dat lag moeilijk bij de lidstaten, die aankeken tegen peperdure sociale begeleidingsmaatregelen.
onverzadigd vet
-
vet met een hoog gehalte aan onverzadigde vetzuren
Antoniem: verzadigd vet
Echter, bij ratten is aangetoond dat plantaardige (= onverzadigde) vetzuren de stofwisseling wel (aanzienlijk) verhogen. Het is nog niet duidelijk of dit bij mensen ook zo is. In elk geval is onverzadigd vet beter voor de gezondheid dan verzadigd vet.
op zijn vet teren
-
( Gezegd van dieren en mensen)de reserves aan lichaamsvet gebruiken en zodoende langere tijd zonder voedsel kunnen
Vet is handig wanneer de dieren even geen voedsel tot hun beschikking hebben. Ze kunnen dan op hun vet teren.
Uiteindelijk wist hij 125 kilo af te vallen. Hij had maar liefst een jaar en twee weken niets gegeten. Maar zelfs een slank iemand kan een paar weken op zijn vet teren.
-
genoeg vermogen hebben om te kunnen rentenieren
De Zuid-Koreanen teren op hun vet. Sinds kort bestaan er verzekeringsfondsen tegen werkloosheid, maar die zijn nog nauwelijks gevuld. Ontslagen werknemers krijgen doorgaans enige maanden loon mee, is het niet van hun verzekering dan wel van hun werkgever.
verzadigd vet
-
vet dat een hoog gehalte aan verzadigde vetzuren bevat
Antoniem: onverzadigd vet
Men moet vooral zuinig zijn met verzadigd vet omdat deze de kans op hart- en vaatziekten kan verhogen.
De inzichten ten aanzien van de schadelijkheid van verzadigd vet zijn echter aan het verschuiven. Verzadigd vet zou, in tegenstelling tot wat eerder werd gedacht, niet bijdragen aan een verhoging van het risico op hart- en vaatziekten.
Spreekwoorden
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- babyvet
- bakkersvet
- bakvet
- beendervet
- bereidingsvet
- biervet
- bloedvet
- botervet
- braadvet
- buikvet
- cacaovet
- dassenvet
- diervet
- drankvet
- druipvet
- eendenvet
- fonduevet
- frietvet
- frituurvet
- ganzenvet
- hazenvet
- hoofdhuidvet
- huidvet
- ijsberenvet
- jodenvet
- kaarsenvet
- kaarsvet
- kamelenvet
- kangoeroevet
- kerstvet
- kindervet
- kippenvet
- koffievet
- kokosvet
- krokodillenvet
- lichaamsvet
- lijkenvet
- marmottenvet
- melkvet
- mensenvet
- niervet
- olifantenvet
- ooievaarskuitenvet
- ossenvet
- paardenvet
- palmvet
- pluimenvet
- potvissenvet
- raapvet
- rugvet
- rundervet
- rundvet
- schapenvet
- spanningsvet
- spekvet
- spijsvet
- stapelingsvet
- struisvogelvet
- talgvet
- transvet
- uiervet
- varkensvet
- visvet
- vleesvet
- voedervet
- voedingsvet
- vrouwenvet
- walvisvet
- welvaartsvet
- wolvet
- zoogdierenvet
- zwijnenvet
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- vetaanmaak
- vetaanzet
- vetafbraak
- vetafbrekend
- vetafbreker
- vetafdrijvend
- vetafzet
- vetafzettend
- vetafzetting
- vetafzuiger
- vetafzuiging
- vetbedekking
- vetblubber
- vetbobbel
- vetbol
- vetbolletje
- vetbubbel
- vetbuik
- vetbuil
- vetbult
- vetbultje
- vetcel
- vetcompartiment
- vetconcentratie
- vetgedeelte
- vetgeel
- vetgehalte
- vethuishouding
- vetindex
- vetkilo
- vetklep
- vetklier
- vetknobbel
- vetknobbeltje
- vetkop
- vetkussen
- vetkussentje
- vetkwab
- vetkwabbetje
- vetlaag
- vetlaagje
- vetlap
- vetlever
- vetlichaampje
- vetlob
- vetlub
- vetmassa
- vetmembraan
- vetmetabolisme
- vetoog
- vetoogje
- vetopeenhoping
- vetophoping
- vetoppervlak
- vetopslag
- vetopstapeling
- vetoptasting
- vetpercentage
- vetplooi
- vetplooitje
- vetporie
- vetpuist
- vetrand
- vetreductie
- vetregulatie
- vetregulerend
- vetresectie
- vetreserve
- vetriem
- vetrimpel
- vetrol
- vetroze
- vetruimte
- vetsamenstelling
- vetschede
- vetschoot
- vetschort
- vetsmelter
- vetsmelterij
- vetsoort
- vetspiegel
- vetstapeling
- vetstofwisseling
- vetstofzuiger
- vetstuk
- vettekort
- vettoename
- vetverbrandend
- vetverbrander
- vetverbranding
- vetverdeling
- vetverhoging
- vetverlagend
- vetverlies
- vetverminderend
- vetvertering
- vetverwijdering
- vetvin
- vetvogel
- vetvoorraad
- vetvorming
- vetwal
- vetwegzuiging
- vetwit
- vetzak
Als deel van een samenstellende afleiding
vet 1.1
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.1 |
---|
Algemene voorbeelden
Er zijn verschillende soorten vetten. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen verzadigde en onverzadigde vetten, plantaardige en dierlijke vetten, zichtbare en onzichtbare vetten.
Ongeveer de helft van de droge stof in de hersenen bestaat uit vetten.
Het onderzoek, vooral naar de rol van meervoudig verzadigde lipiden (vetten die in bepaalde planten en visolie voorkomen), tracht de invloed daarvan in de ontwikkeling en behandeling van MS te bepalen.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- dierlijke vetten
- eetbare vetten
- gezonde vetten
- goede vetten
- harde vetten
- onzichtbare vetten
- plantaardige vetten
- slechte vetten
- vaste vetten
- vloeibare vetten
- zichtbare vetten
Omdat roomboter vroeger nogal prijzig was, is er al lang geleden gezocht naar een voordelige vervanger. Dat werd margarine. Een smeerbaar product gemaakt op basis van dierlijke of plantaardige vetten.
Men vindt erin ook kippeneieren en eiproducten, melk en melkderivaten, room, boter, margarine en andere eetbare vetten en oliën, zetmeel, graanmeel, brood, beschuit en paneermeel, gelatine, niet-vleeseiwitten [...] verwerkt.
In het boek wordt tevens rekening gehouden met de veranderde eetgewoonten en er is de nodige aandacht besteed aan gezonde vetten, vocht en diabetes.
Over de goede vetten, slechte vetten, essentiële vetzuren en alle andere informatie over vet en wat dit allemaal voor je lichaam betekent, wordt al veel verteld in het hoofdstuk Metaal.
Onverzadigde vetten leveren evenveel calorieën als verzadigde 'harde' vetten.
Kies voor plantaardige frituurolie i.p.v. vaste frituurvetten (vaste vetten bevatten meer verzadigde vetzuren).
'Vloeibare vetten zijn gezonder dan vaste vetten', deze boodschap wordt al enkele jaren verkondigd. Maar eten we ze ook? En leidt de consumptie van vloeibare vetten tot een betere, gezondere vetzuursamenstelling van de voeding?
Zichtbare vetten zitten in olie, boter, ... en onzichtbare vetten in melk, kaas, koekjes, chips.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- verborgen vetten
Veel mensen denken dat ze niet te vet eten, omdat zij naar hun idee niet veel olie en/of boter gebruiken, maar vetten worden in veel producten verwerkt. Deze vetten worden ook wel de 'verborgen vetten' genoemd.
met ander, nevengeschikt substantief
- vetten en eiwitten
- vetten en koolhydraten
- vetten en oliën
- vetten en suikers
- vetten, koolhydraten en eiwitten
Tevens stimuleert insuline de opname van vetten en eiwitten.
Om de spier langdurig te laten samentrekken, moet er dus voortdurend ATP gesynthetiseerd worden. De energie om dat ATP te vormen, putten we uit onze voeding. De belangrijkste energiebronnen hiervoor zijn vetten en koolhydraten.
Margarine wordt gemaakt uit plantaardige en/of dierlijke vetten en oliën.
Chocolade levert veel vetten en suikers, die enkel zorgen voor een grote calorietoevoer.
Energie wordt via onze voeding geleverd door vetten, koolhydraten en eiwitten.
Vaste verbindingen
onverzadigde vetten
-
vetten met een hoog gehalte aan onverzadigde vetzuren, die vooral voorkomen in plantaardige olie en vis
Antoniem: verzadigde vetten
Onverzadigde vetten zijn gunstiger voor het lichaam dan verzadigde.
verzadigde vetten
-
vetten met een hoog gehalte aan verzadigde vetzuren
Antoniem: onverzadigde vetten
Het eten van voedsel met veel verzadigde vetten verhoogt het cholesterolgehalte.
De inzichten ten aanzien van de schadelijkheid van verzadigd vet zijn echter aan het verschuiven. Verzadigd vet zou, in tegenstelling tot wat eerder werd gedacht, niet bijdragen aan een verhoging van het risico op hart- en vaatziekten. Ook helpen verzadigde vetten bij het gezond houden van de longen en de nieren.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- babyvet
- bakkersvet
- bakvet
- beendervet
- bereidingsvet
- biervet
- bloedvet
- botervet
- braadvet
- buikvet
- cacaovet
- dassenvet
- diervet
- drankvet
- druipvet
- eendenvet
- fonduevet
- frietvet
- frituurvet
- ganzenvet
- hazenvet
- hoofdhuidvet
- huidvet
- ijsberenvet
- jodenvet
- kaarsenvet
- kaarsvet
- kamelenvet
- kangoeroevet
- kerstvet
- kindervet
- kippenvet
- koffievet
- kokosvet
- krokodillenvet
- lichaamsvet
- lijkenvet
- marmottenvet
- melkvet
- mensenvet
- niervet
- olifantenvet
- ooievaarskuitenvet
- ossenvet
- paardenvet
- palmvet
- pluimenvet
- potvissenvet
- raapvet
- rugvet
- rundervet
- rundvet
- schapenvet
- spanningsvet
- spekvet
- spijsvet
- stapelingsvet
- struisvogelvet
- talgvet
- transvet
- uiervet
- varkensvet
- visvet
- vleesvet
- voedervet
- voedingsvet
- vrouwenvet
- walvisvet
- welvaartsvet
- wolvet
- zoogdierenvet
- zwijnenvet
vet 2.0
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 2.0 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Vet…
is een stof
- [Gevoelsindruk] voelt vettig aan
- [Samenstelling] wordt gemaakt op basis van olie of op basis van plantaardige en dierlijke oliën en vetten
- [Functie] dient als smeermiddel of dient als middel om iets in te vetten als bescherming tegen vocht of vuil
Algemene voorbeelden
Ze knielde, boog zich in het gat, tastte achter de koude stoffige spanten, raakte de met vet ingesmeerde stuurstang, richtte zich weer op.
Het is belangrijk dat je regelmatig de cilinders oliet en de buizen invet. Als je speelt en je hoorn dus in een bepaalde houding hebt, loopt de olie terug. Het vet lost op in de olie en het hele troepje gaat in de cilinders zitten. Maak deze dus eerst schoon voordat je nieuwe olie of vet op de buizen smeert.
Tussen al het stugge leer, de potjes met vet en smeer, het pikdraad, de naalden en messen, lagen gevaarlijke elzen op de werktafel van vader Braille.
Vaste verbindingen
iets in het vet zetten
-
iets insmeren met vet om het te beschermen tegen vocht en vuil; invetten
Synoniem: invetten
Meteen kreeg hij een brommer en opnieuw viel hij op doordat hij de zaak altijd zo keurig onderhield en goed in het vet zette.
iets uit het vet halen
-
iets weer tevoorschijn halen om het weer te gaan gebruiken
De schaatsers kunnen hun schaatsen weer uit het vet halen.
Nog eenmaal hadden de oudjes van MSC en Alcides de voetbalschoenen uit het vet gehaald voor een herhaling van de altijd beladen stadsderby tussen MSC en Alcides.
Haal de schuiftrompetten uit het vet!
mineraal vet
-
smeervet of smeerolie op basis van aardolie en een zeep
Loctite 8105. Smering - Vet, universeel gebruik. Uw voordelen: Mineraal vet, Smeert bewegende delen, Kleurloos, Geurloos, Ideaal voor kogellagers, tandwielen, ventielen en transportbanden.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
vet 2.1
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 2.0 : 2.1 |
---|
Vaste verbindingen
minerale vetten
-
smeervetten op basis van aardolie en een zeep
"Minerale" vetten die uit aardolie gemaakt worden zijn in strikte zin geen vetten, maar mengsels van smeerolie en een zeep.
vet 3.0
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 3.0 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Vet…
is een stof
- [Gevoelsindruk] voelt vettig aan
- [Samenstelling] bestaat onder andere uit water en vetstoffen
- [Functie] wordt gebruikt om de huid te beschermen
Algemene voorbeelden
Het zal aan Timmer niet besteed zijn maar geen groter geestesmerk van de lage landen dan mannen op de fiets. De ruggen gekromd, zeemvel tussen de benen, vet in de broek en dat allemaal om vooruit te komen in het leven.
Hij herinnerde zich nog namen als Jesse Owens, Paavo Nurmi, Primo Camera, en vooral ook die van marathonlopers en van met dik vet ingesmeerde kanaalzwemmers die meestal uit Egypte kwamen.
Combinatiemogelijkheden
met ander, nevengeschikt substantief
- vaseline of vet
De borst en de benen van het paard worden vaak ingesmeerd met vaseline of vet, om deze zo goed mogelijk te beschermen.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
vet 4.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Vet…
is tekst
- [Uiterlijk] bestaat uit dikke letters
- [Waarneembaarheid] valt op in het geheel
- [Functie] dient om de aandacht te vestigen op een tekstgedeelte
Combinatiemogelijkheden
in voorzetselgroep
- in vet
Sommige van deze wetten lijken daarbij belangrijker dan andere voor het vaststellen van normen en zijn in vet aangeduid.
Als je een link hebt gevolgd zal die de volgende keer in een andere kleur of in vet worden aangegeven.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
vet 5.0
(Waarschijnlijk verkorting van het archaïsche vettik 'veldsla'.)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Vet…
is veldsla; is een gewas; is een groente
Algemene voorbeelden
Andere namen voor veldsla: vet, broeivet, korensla, ezelsoor.
Vaste verbindingen
Amsterdams vet
-
soort fijne veldsla
Amsterdams vet. Een soort fijne veldsla.
-
jonge gesteelde bladeren van de meiraap die gegeten worden als voorjaarsgroente; raapstelen
Synoniem: raapstelen
In veel handboeken worden de laatste jaren twee totaal verschillende benamingen door elkaar gehaald. Broeivet (veldsla) wordt daarbij omschreven als 'ook wel Amsterdams vet genoemd'. Ten onrechte. Raapstelen worden, vooral als ze goed jong geoogst zijn, namelijk door koks 'Amsterdams vet' genoemd. Dat is correct.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
B - Als adjectief
vet 1.0
Algemene voorbeelden
Tijdens het zogen legt het jong zijn tong om de tepel van de moeder. Het jong heeft geen zuigreflex, de moeder spuit de melk in de bek van het jong. Deze melk is vet, stroperig en voedzaam. Als het jong loslaat is vaak nog een wolk melk te zien. De tepels kun je vinden aan de buikzijde van de moederdolfijn, waar het witte gedeelte stopt.
Ze praatte heel druk op me los en behandelde eerst een haar met haar angst voor dik worden vertrouwd thema: wat ze aan maaltijden kreeg voorgezet was vet, het stonk, het was niet om te vreten, maar de verpleegsters vielen best mee, met uitzondering van die feeks, en de vrouwen in de bedden naast haar, die ik op de gang had gezien, want de zaal was op dit ogenblik vrijwel leeg, hadden haar geweldig opgevangen.
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- vette jus
- vette kaas
- vette melk
- vette paling
- vette producten
- vette spijzen
- vette vis
- vette voedingsmiddelen
- vette worst
- vet eten
- vet spek
- vet vlees
- vet voedsel
Anna had de borden net vol geschept, het vlees rijkelijk met een vette jus overgoten en de radio luid genoeg gezet om niet voortdurend het gesmak van haar zoon te hoeven aanhoren.
Om de totale hoeveelheid vet in de voeding omlaag te brengen, is het beter te kiezen voor minder vette produkten, dus bijvoorbeeld magere vleessoorten, halfvolle of magere melk en melkprodukten en minder vette kaas.
De moeder zoogt het jong met dikke, vette melk gedurende zeker twee jaar.
Barderen is het omwikkelen van wild met lapjes vers, vet spek om te vermijden dat het vlees uitdroogt tijdens het bakken.
Ze stopt met het eten van brood en vette spijzen en knauwt de hele dag appels weg.
Meer Westers etende Chinezen zouden juist gestimuleerd moeten worden gezonder te gaan eten door bijvoorbeeld mager vlees te gaan eten in plaats van vet vlees.
Voorkom overgewicht, vergroot lichamelijke inspanningen en beperk het nuttigen van vet voedsel.
Ellen zit aan tafel bij de half leeggegeten bakjes vet eten.
Vette voedingsmiddelen verhogen de stofwisseling niet of minder dan voedingsmiddelen met veel koolhydraten (zetmeel) of eiwit. Kijk daarom uit met vette voedingsmiddelen.
Een dieet met vette vis en een met visolie reduceren het aantal doden onder mensen die al een hartaanval hadden doorgemaakt enigszins.
Ze streek over mijn hoofd en noemde mij haar sjabbesgoj. Voordat ik naar huis terugging, altijd met een stuk brood en een stuk worst, vette worst die ik bij de slager had gehaald - niet bij Weichel - en waarvan ze voor mij gul een stuk afsneed, in papier rolde en mij toestak als beloning, moest ik eerst aan tafel een bord gestoofde peertjes die zwommen in échte room leegeten, terwijl meneer Danzig over zijn bril glimlachend toekeek.
met werkwoord
- te vet eten
Eet niet te vet en neem kleine porties.
Vaste verbindingen
een vette hap
-
vet voedsel; een vette snack zoals patat of een hamburger
Treinreizigers met een rammelende maag kunnen zich in Amsterdam voortaan storten op iets anders dan de gebruikelijke zak patat, hamburger of stuk pizza. Naast de Nederlandse vette hap en het Amerikaanse junkfood is er nu ook Shakie's: verse vruchtenshakes, aangevuld met bagels, muffins en andere gezonde snacks.
een vette keuken
-
veel en vet etenDe vette keuken is ook de titel van een schilderij van de zeventiende-eeuwse schilder Jan Steen.
Ook schilders drukken dat uit: Jan Steen laat in twee schilderijen, De vette keuken en De magere keuken de verschillen zien. Dikzakken doen zich tegoed aan worsten, hammen, gevogelte, een speenvarken, kazen, wafels en appeltaart, terwijl magere, hongerige sloebers het moeten doen met wat brood, vis en een knol.
een vette kluif
-
iets wat heel veel moeite kost; iets waar veel werk aan is
Synoniem: een hele kluif
Het aantal klachten over telefoongidsen steeg met ruim 40 procent, terwijl het aantal klachten infokiosk (sekslijnen), waar de ombudsdienst vorig jaar een vette kluif aan had, spectaculair daalde.
-
veel inkomsten
Hij wist maar al te goed dat in het bouwbedrijf een vette kluif te verdienen viel.
"Vroeger had je aan kermissen een vette kluif. Vier dagen was het volle bak en zat de tent afgeladen vol. Sinds een jaar of acht is het vet van de soep", zegt hij.
vette watten
-
(
gezondheid, geneeskunde en zorg )watten van niet-ontvet katoen die veerkrachtig zijn en geen vocht opnemen en die gebruikt worden onder een wonddrukverbandVette watten zijn veerkrachtig en nemen geen vocht op, en worden gebruikt om drukverbanden mee aan te leggen.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
vet 2.0
Algemene voorbeelden
Ze was dik, zo niet vet te noemen en haar figuur was gelijk een klont boter in de zonneschijn.
Een roofvogel die moddervet is heeft niet de motivatie om te gaan jagen. Bovendien is een vette roofvogel ook niet in staat om een prooi effectief te bejagen, simpelweg omdat het de vogel aan spierkracht ontbreekt.
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- een vette koe
- een vette lever
- een vette man
- vette paling
- vette vis
Overal waar wij kwamen, genoot mijn vriend van het Hollandse landschap met zijn sappige weiden en zijn vette koeien, maar na een tijdje werd hij toch onrustig.
"Mamselle, mamselle", proberen een paar vette mannen naast me mijn aandacht te trekken.
De vette, gele lever van eenden of ganzen, gezwollen tot ongekende proporties, vormt de basis van de zachtbruine en romige massa die in culinaire kringen geldt als een exclusief gerecht.
"Je kunt niet eens meer vissen," lachte A, "ik heb in een uur tijd nu al vier dikke, vette palingen gevangen en jij hebt niets."
Omdat zalm een vette vis is, kan de smaak 'tranig' worden als de vis niet meer zo vers is.
met werkwoord
- vet maken
Veel vet maakt vet en vaak ziek.
met ander, nevengeschikt adjectief
- een dikke vette koe
- een dikke vette kont
Brulde ten afscheid voor het mensenkind dat was gestorven vooraleer geboren te zijn en waggelde als een dikke vette koe.
Ze bewoog traag haar heupen en vader stootte tegen haar dikke vette kont.
Vaste verbindingen
daar ben ik vet mee
-
(
(vooral) in België )daar heb ik niet veel aan; daar schiet ik niets mee op"Straffer nog, vaak werd het tweede oor er ook nog van afgehakt om een tweede keer subsidies te trekken." "Mooi verhaal, Paul. Maar daar ben ik vet mee. Ik kan ook managementboekjes lezen. Mijn verkopers zijn geen Italiaanse koeien, en ik ga hun oren niet afsnijden. Ik stel voor dat jullie de commissiedrempel optrekken tot 300%."
een vette pens
-
een dikke buik
De soepman met zijn vette pens en vissenogen kwam voorbij.
Spreekwoorden
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als deel van een samenstellende afleiding
vet 3.0
Algemene voorbeelden
De crème is vetter dan de gelei en daarom zeer geschikt als u pijnlijke plekken wat langer wilt masseren.
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- een vette crème
Na het wassen smeert u de huid direct in met een vette crème of zalf.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
vet 4.0
Algemene voorbeelden
Een pan die aan de buitenkant vuil of vet is, levert (op open vuur) een groot risico op.
Ze pakte de paling weer in het vette papier, liep naar het raam, schoof het open en wierp het pakje naar buiten.
Van hem zeggen ze dat hij een luizenkop heeft omdat hij zijn haar nooit wast. En dat hij, als hij een pak friet heeft gegeten, zijn vette vingers aan zijn haar afveegt.
Hij had rood ongewassen haar dat in vette krullen op zijn schedel gekleefd zat.
Vaste verbindingen
een vette bougie
-
een bougie waar te veel olie aan zit, zodat de vonk niet overspringt en de motor niet meer loopt
Zijn vrouw roept uit het roefje: "is er iets aan de hand Leonard?" "nee," roept hij dapper terug, "dat is maar een kleinigheid, waarschijnlijk een vette bougie of iets met de carburateur."
een vette huid
-
huid die veel talgvet afscheidt
Antoniem: een droge huid
Vette huid. Dit huidtype komt veel voor bij jongeren. In de puberteit, als hormonen geest én lichaam domineren, komt onder andere de talgproductie sterk op gang en dit zorgt voor een overdosis.
vet haar
-
haar dat meer talgvet bevat dan gemiddeld, doordat de talgkliertjes in de hoofdhuid te veel talgvet afscheiden
Antoniem: droog haar
Onder vet haar wordt hier verstaan haar dat meer talgvet bevat dan gemiddeld.
vette wol
-
ongewassen wol
Bij veel andere klachten veroorzaakt door kou of een gebrek aan eigen warmte (zoals stijfheid, keelpijn, oorpijn en bronchitis) schijnt de natuurlijke schapenwol de zelfgenezende werkzaamheid van het lichaam te activeren. Echte 'verse' nog vette wol heeft deze eigenschap het sterkst.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
vet 5.0
(verouderend)
Vaste verbindingen
Vette Dinsdag
-
(
verouderend )de dinsdag voor Aswoensdag, als laatste dag waarop er veel gegeten mag wordenDat askruis op aswoensdag, de dag na vette dinsdag als alle kookpotten werden leeggemaakt, luidde het begin in van zeven magere weken.
Dat carnaval steeds minder verband houdt met de vast, is zichtbaar in het huisgezin (waar nog nauwelijks op Vette Dinsdag vastenavond gevierd wordt) én in het straatbeeld: carnavalsstoeten slingeren zich door de dorpen en steden làng na het vastenavondweekend, dwars doorheen de vastenperiode.
Vette Donderdag
-
(
verouderend )de donderdag voor VastenavondIn Beek werd nog lang op donderdag voor vastenavond, vette donderdag genaamd, de gans gereden.
vet 6.0
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 3.0 : 4.0 |
---|
Algemene voorbeelden
De klei is vet, wanneer ze goed samenhangt.
Vaste verbindingen
vette klei
-
klei die weinig zand bevat
Synoniem: lange klei; zware klei
Antoniem: korte klei; magere klei
Vette klei krimpt enorm als het droogt, wel 10 tot 15%. Dat geeft zoveel spanning dat het product tijdens het drogen of bakken waarschijnlijk barst. Zo niet, dan gebeurt dat wel zodra je er later een tikje tegen geeft. Om dat op te vangen maak je vette klei mager: je vermengt hem met zand, chamotte (fijngemalen gebakken leem) of gehakseld stro.
vet 7.0
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 7.0 |
---|
Algemene voorbeelden
Misschien is de weide nog te vet voor 'm?
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- een vette wei
- een vette weide
Nu zie ik heel vaak dat jonge paarden in grote groepen in één keer in een grote, vette wei worden losgelaten. Ik zie eigenlijk nooit problemen met koliek of bevangenheid bij deze jonge dieren. Hoe komt dat?
Managementfouten zoals: veel te dikke pony's - overdreven zware belasting met onvoldoende training - loslaten in een vette weide - werken op een zeer harde bodem terwijl het paard dat niet gewend is - giftige planten.
vet 8.0
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- een vette job
- een vet baantje
- vette contracten
Mijn kollega Gerrit Krol bij voorbeeld heeft een vette job bij Shell.
Je gaat alleen maar de politiek in als je veel wil verdienen met een vet baantje.
De Britse regering steunt Washington daarin, maar zij staat onder groeiende druk van het bedrijfsleven, dat hoopt op vette contracten in Irak, haar houding te wijzigen.
Vaste verbindingen
het is geen vette
-
(
(vooral) in België; informeel; (vooral) gesproken taal )het is niet veelVoor de opbrengst moet je je alvast niet haasten. 't Is geen vette de laatste dagen.
Voiles de St. Tropez. Eindelijk wind, het is geen vette maar we kunnen zeilen.
vette prijzen
-
hoge prijzen; veel geld
Toen in de loop van de jaren tachtig krantenmagnaten als Robert Maxwell en Rupert Murdoch op overnamepad gingen en vette prijzen wilden betalen, kregen Sijthoff en zijn familie spijt van hun vrijwillige afstand van de zeggenschap.
(zeven) magere en (zeven) vette jaren
-
jaren van tegenspoed of economische neergang en jaren van voorspoed of economische bloei
In alle objectiviteit laat ik het invullen van de magere en vette jaren in dit plaatje voor rekening van de lezer.
(zeven) vette jaren
-
periode met jaren van voorspoed of economische bloei
De magere jaren begonnen voor de holding goed twee jaar geleden. Voordien volgden zeven vette jaren waarin oprichter Joep Van den Nieuwenhuijzen door overnemingen razendsnel zijn industriële holding opbouwde.
De compensatie geeft aan dat KPN niet zoveel vertrouwen heeft in de aandelenmarkt, en dat ze het woord aandeelhouderswaarde 'even achterin het telefoonboek heeft gezet.' Ze moeten ook wel, want het geld is niet meer zo makkelijk binnen te halen als vroeger. De vette jaren zijn voorbij, althans voor sommige ondernemingen.
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
vet 9.0
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 2.0 : 9.0 |
---|
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- een vette beurs
- een vette portemonnee
Die marktlui hebben altijd een vette koopmansbeurs vol geld op zak.
Het is om de vette portemonnee van een handjevol ondernemers te spekken en om de even zo vette zelfgenoegzaamheid van een arrogant gemeentebestuur te bevestigen.
vet 10.0
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 2.0 : 10.0 |
---|
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- vette koppen
- vette krantenkoppen
- vette letters
- vette tekst
Een krant die vette koppen over een hele voorpagina uitsmeert en schreeuwerige kleurenfoto's gebruikt, staat lijnrecht tegenover een sobere zwart-wit krant met bescheiden koppen.
Hij zag de vette krantekoppen al voor zich, kende de tekst van boze vragen in gemeenteraad en Tweede Kamer.
Garage Roelofzen vroeg met spoed in grote advertenties met vette letters in de krant om leerling-monteurs.
Hierop gaan we verder in in het hoofdstuk tags. 1.1 Tags Bij normale code bestaat je code uit 2 tags, zoals je in het voorbeeld hierboven met de vette tekst ziet: een begintag en een eindtag.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
vet 11.0
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 2.0 : 11.0 |
---|
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- dikke, vette vlokken
Buiten sneeuwde het met dikke, vette vlokken, maar in de nachttrein was het lekker warm en droog.
met ander, nevengeschikt adjectief
- dikke vette vlokken
Buiten sneeuwde het met dikke, vette vlokken, maar in de nachttrein was het lekker warm en droog.
vet 12.0
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 2.0 : 12.0 |
---|
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- een vette zelfgenoegzaamheid
Het is om de vette portemonnee van een handjevol ondernemers te spekken en om de even zo vette zelfgenoegzaamheid van een arrogant gemeentebestuur te bevestigen.
vet 13.0
Algemene voorbeelden
In de mond is het een zachte en soepele wijn, wat boterachtig en vet.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
vet 14.0
(informeel; (vooral) gesproken taal. Vooral bij jongeren in gebruik.)
Algemene voorbeelden
Het is dan natuurlijk wel zaak dat de kleding die je draagt bij jouw stijl past, zodat klein zijn een feest is. Kind zijn is vet!
Blote mannenvoeten in schoenen. Dat is vet. Tot voor kort was het een alleenrecht van rugzakreizigers in de tropen en topvoetballers.
Bezoekers van een van Nederlands grootste popfestivals, 'A Campingflight to Lowlands Paradise', beleven ook op het campingterrein drie dagen lange 'vette fun'.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
vet 15.0
Combinatiemogelijkheden
met adjectief erachter
- vet cool
- vet lekker
- vet minder
'Ze hebben daar echt een onwijze glijbaan. D'r is een heel lang stuk en daar ga je helemaal onder water. Dat is helemaal zwart! Echt vet cool!'
Biologische frites 'vet lekker'. Jong Nederland moet aan de eko-frites.
'Dat is minder!' Of, nog sterker: 'Dat is vet minder!'. Ook regelmatig te horen: "Doe niet zo minder." Verschillende lezers lieten weten dat minder op deze manier al veel langer wordt gebruikt.
vet 16.0
(informeel; (vooral) gesproken taal)
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- vette oorlog
- vette ruzie
Daarom skaten we juist, omdat we de pest hebben aan die agressieve teamsporten zoals voetbal. Dat is vette oorlog!
vet 17.0
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- een vette grap
Als je ziet hoe die marktkooplui de inheemse kopers beduvelen! Ik zag zelf hoe zo'n vette kerel, met een vette grijns en vette grappen, een oud vrouwtje een kip verkocht waar de maden zowat uitkropen. Maar zij had niets in de gaten.
vet 18.0
Vaste verbindingen
een vette knipoog
-
een opvallende, dikke knipoog
'Altijd goed,' sprak de dealer. 'Je kunt me hier aan deze tafel vinden, ook als je leuke handel hebt.' Hij gaf me een vette knipoog.
een vette grijns; een vette lach
-
een onaangename grijns resp. lach
Uitgerekend tijdens de meest dramatische passage van het lied met de tragische afloop Powderfinger, verscheen er een vette grijns op het gezicht van gitarist Steve Cropper.
Het valt mij op dat de Europeanen een vuile, vette lach hebben.
een vette hoest
-
een hoest waarbij slijm opgegeven wordt
Synoniem: productieve hoest
Antoniem: een droge hoest; niet-productieve hoest
Er bestaan grofweg twee soorten hoest: droge en vette hoest. Een vette hoest ontstaat meestal bij een ontsteking of een virale of bacteriële infectie van de luchtwegen (rinofaryngitis, bronchitis, ...). Het bronchiale slijmvlies reageert door meer slijm af te scheiden, om de luchtwegen te beschermen en vreemde lichamen te blokkeren. Daarop volgt de nuttige hoestreflex, zodat de patiënt deze overproductie van secreties (dik en kleverig vocht) die de bronchiën verstoppen, kan ophoesten.
een vette walm
-
een dikke walm
De lucht was gitzwart, dikke zwarte rookwolken, vette walm en wolken hingen boven de stad.
vette kolen; vette steenkool
-
kolen, steenkool met een hoog gehalte (tot 30%) aan vluchtige stoffen
Synoniem: vetkolen
Antoniem: magere kolen; magere steenkool
Vette en magere kolen. Behalve in formaat en gewicht kon de steenkool worden onderverdeeld naar het verschil in gasgehalte. In oplopend gasgehalte waren dat antraciet en magere kolen (minder dan 14 procent gas), ess-(halfvet) en rookzwakke (3/4 vet) kolen en vetkool (19 tot 28 procent gas).
Rond 1830 kwam dan de doorbraak: de mijnbouw ging de diepte in en veroverde de veel moeilijker toegankelijke lagen steenkool van de Hellweg-zone. Stoommachines met een groot vermogen zorgden voor de afwatering van de toen met meerdere etages tegelijk aangelegde mijngangen. De opbrengst steeg enorm. Bovendien was de plaatselijke vette steenkool zeer geschikt om tot cokes te worden verwerkt.
vette pech
-
brute pech; enorme pech; dikke pech
Synoniem: brute pech; dikke pech; enorme pech
1-0 voor de Dinkel, vette pech voor de kanoërs (om maar even te refereren naar Hans Teeuwen). De weg werd vervolgd.