vliegen

er eentje laten vliegen

1. Vormvariant: een scheet laten vliegen

   een buikwind laten; een scheet laten

   Bij de zevende scheet, waartoe de heer zich zelfs losmaakte van zijn bankje en zijn zitvlak naar achteren stak, riep een man achter hem woedend: 'Zeg, is dat afgelopen met die smeerpijperij!' Meteen begon iedereen instemmend te mompelen; goed dat iemand er iets van zei. De heer scheen niet in de gaten te hebben dat het om hém ging. Hij tuurde geboeid uit het raam naar het paleis dat juist gepasseerd werd en liet er maar weer eens eentje vliegen.

   'Om Godswil... 't Is genoeg hé Richard met dat scheten laten vliegen', protesteert tante vermanend.

   + Toon 2 Voorbeelden

er eens uit vliegen

1. een tijdje uit de dagelijkse routine stappen, vooral om een vakantiereis te maken

   Telkens ze de kans schoon zagen om er eens uit te vliegen, namen ze die gretig te baat.

   + Toon 1 Voorbeeld

gaan vliegen zijn

1. verdwenen zijn; weg zijn

   Kijk, daar wordt zoveel in de supermarkt gestolen. Elke nacht vinden zij veel lege verpakkingen. Dat wat er eens inzat is gaan vliegen.

   Guignard weet waar het schoentje nijpt, maar hij durft er evenmin aan denken. Domweg heeft hij getekend. Zeker is dat fout! Een bom duiten is gaan vliegen. Een gemene streek!

   + Toon 2 Voorbeelden

gevlogen zijn

1. verdwenen zijn; weg zijn

   En wat is daarmee gebeurd? vroeg hij. Gestolen terwijl ik aan de chauffeurs van twee op elkaar gebotste auto's mijn diensten aanbood, antwoordde ik, mijn fiets was gevlogen, ik ben te voet terug naar huis gegaan en mijn vrouw heeft zich een beroerte gelachen.

   Het alarm in het museum ging wel af, maar toen de huisbewaarder, die bij het museum woont, en de politie arriveerden, waren de daders gevlogen.

   Als hij tijdens ons bezoek aan de Google campus in Mountain View, Californië, spontaan langszoeft op zijn Segway scooter, wil hij best even poseren voor de foto. Maar voordat we de kans krijgen om hem te vragen hoe de IPO-vlag er tegenwoordig bijhangt, is hij alweer gevlogen, als een postmoderne Speedy Gonzalez.

   + Toon 3 Voorbeelden

iemand vliegen de gebraden duiven in de mond

laag vliegen

1. veel te snel rijden; zeer hard rijden

   Het laag vliegen langs de drukke vlaamse wegen schrok me af. Tijdens m'n leerperiode heb ik op verschillende motoren gezeten zowel op de weg als in de showroom en er waren maar enkele motoren waar ik me echt op mijn gemak op zat.

   + Toon 1 Voorbeeld

onder de radar vliegen

1. iets opzettelijk op een zodanige manier doen dat het onopgemerkt blijft

   Over Glaxo wordt in de rapporten geen kwaad woord gezegd, maar toch was het uitgerekend Van Odijk die openbaarmaking door het ministerie wist te verhinderen door in een fax bezwaar aan te tekenen [...]. 'We zijn er uitstekend doorheen gekomen, dus we hadden eenvoudig onder de radar kunnen blijven vliegen', erkent Van Odijk. Toch besloot hij actie te ondernemen, omdat 'de werkwijze van het ministerie van Volksgezondheid laakbaar is.'

   + Toon 1 Voorbeeld

op (de) automatische piloot vliegen

1. louter op routine werken, zonder op de gevolgen daarvan te letten

   "Vrij Nederland heeft veel te lang op automatische piloot gevlogen", zegt Weekbladpers-directeur Pieter de Jong.

   + Toon 1 Voorbeeld

op eigen kracht vliegen

1. een beschermende omgeving verlaten om op eigen verantwoordelijkheid te gaan handelen

   Synoniem: op eigen vleugels vliegen

   Tot het besluit is hij wel zelf gekomen, maar het tijdstip gaf Imec aan toen Buyttaert met zachte dwang duidelijk werd gemaakt dat het tijd werd om het nest te verlaten en op eigen kracht te vliegen.

   + Toon 1 Voorbeeld

op eigen vleugels vliegen

ze zien vliegen

1. in hoog tempo veel meer werk te verrichten krijgen dan men aankan

   Seraing was even van de kook. Gent trok alle registers open. Bisconti zag ze vliegen. Martens, Dauwen en Demeyer hadden de winninggoal aan de voet maar ze kregen ze niet gepot.

   + Toon 1 Voorbeeld

2. waandenkbeelden koesteren; gek zijn

   Het bedrijfsleven zal, volgens de Stichting Economisch Onderzoek (SEO) van de Universiteit van Amsterdam, de komende 60 jaar tussen de 24 en 38 miljard euro extra omzet maken dank zij de JSF. Het oogt als een behoorlijk natte vinger dat er een marge van ruim 50 procent in de berekening van de opbrengst zit – maar nog sterker is dat de glazen bol van SEO voorspellingen doet tot het jaar 2072. Wie dat gelooft ziet ze vliegen.

   Ziet Geert ze vliegen? Nee, niet de rendieren. Maar figuurlijk. Want regelmatig is de indruk gewekt dat Geert Wilders gek is.

   + Toon 2 Voorbeelden

alle kanten op vliegen

1. tot de meest uiteenlopende gevolgen leiden

   Ik werd door twee personen gesterkt in mijn mening dat verwijzingen niet altijd verhelderend werken: "Als je bijvoorbeeld in een tekst het woord 'David' tegenkomt en je gaat een link maken naar die bijbelpassage dan vliegt het alle kanten op."

   + Toon 1 Voorbeeld

de deur uit vliegen

1. zeer veel gevraagd worden; massaal gekocht worden

   Synoniem: over de toonbank vliegen; de winkel uit vliegen

   Tijdens de komende feestdagen vliegen uit de bakkerij en keukens van het beroemde Weense Hotel Sacher zo een drieduizend Sacher Torten per dag de deur uit.

   + Toon 1 Voorbeeld

de winkel uit vliegen

1. zeer veel gevraagd worden; massaal gekocht worden

   Synoniem: over de toonbank vliegen; de deur uit vliegen

   Ze zijn plat, dun, breed - én met een adviesprijs van 6000 tot 8000 euro lang niet voor elke portemonnee weggelegd. Toch vliegen de nieuwe plasma-televisies de winkel uit.

   + Toon 1 Voorbeeld

over de toonbank vliegen

1. zeer veel gevraagd worden; massaal gekocht worden

   Synoniem: de winkel uit vliegen; de deur uit vliegen

   Distributeur en importeur David Shalev verwacht dat de zee-aapjes rond Sinterklaas en Kerstmis over de toonbanken zullen vliegen.

   Hong Kong is een opwindende [...] stad [...]. Alles is hier verkrijgbaar, dingen die bij ons in Europa pas binnen een jaar op de markt zijn of zelf helemaal niet, prijken hier in de vitrines voor de helft van de prijs. Heel frustrerend als je je eigen videomateriaal, die je braafjes thuis hebt gekocht, hier voor dumpprijzen over de toonbank ziet vliegen.

   + Toon 2 Voorbeelden

iemand om de oren vliegen

1. ( Gezegd van vooral projectielen)

   rondom iemand door de lucht vliegen

   Ruim 100.000 granaten vlogen de Duitsers om de oren.

   Een jaar later was hij opgebrand, de tomaten waren hem en zijn gezelschap de Nederlandse Comedie hardhandig om de oren gevlogen.

   'Ik was eens alleen tijdens een storm toen er vlak voor mijn voeten een boom omviel. Heel angstaanjagend.' Waarop hij direct verzekert dat het soms een voordeel is dat hij niet ziet wat er allemaal om hem heen gebeurt. Zoals die keer op station Hilversum, toen de kogels hem om de oren vlogen. 'Een vete tussen twee Turken', grinnikt hij.

   + Toon 3 Voorbeelden

2. alomtegenwoordig zijn

   Je hoeft de laatste dagen in Duitsland maar een willekeurige krant open te slaan, of de woordspelingen naar aanleiding van het cocaïneschandaal waarin ex-Leverkusen-trainer Christoph Daum verwikkeld is, vliegen je om de oren.

   De ontslagen vliegen ons om de oren, winstwaarschuwingen volgen elkaar op.

   + Toon 2 Voorbeelden

over en weer vliegen

1. ( Gezegd van argumenten, opmerkingen e.d. in een discussie)

   in snel tempo uitgewisseld worden

   Beschuldigingen en ontkenningen vliegen over en weer tussen visserijcommissaris Emma Bonino van de EU en minister Brian Tobin van Canada.

   De negentien verschillende nationaliteiten zorgden voor veel onderling onbegrip. Racistische opmerkingen vlogen over en weer.

   + Toon 2 Voorbeelden

over tafel vliegen

1. in grote aantallen tegelijk te berde komen

   Slechts een deel van de preciese omvang van de bedragen die over tafel vliegen in de berichten over ontslagen of vertrokken topmannen, is te begrijpen.

   De stereotyperingen vlogen over tafel: asielzoekers waren criminelen, stalen als raven en je dochters kon je maar beter binnenhouden.

   + Toon 2 Voorbeelden

de pan uit vliegen

1. abnormaal grote proporties aannemen; abnormaal groot worden

   De explosieve consumentenvraag in de VS is volgens de OESO op langere termijn niet meer vol te houden, de inflatie wakkert aan en het handelstekort vliegt de pan uit.

   + Toon 1 Voorbeeld

de vonken vliegen eraf

1. iets verloopt uitermate intens, met volle overgave

   Op de trainingen vliegen de vonken er soms af, dan moet ik ze bewust wat afremmen.

   Deze mensen acteerden, lieve Jezus in de hemel, dat de vonken er af vlogen.

   Technopolis, geopend op 26 februari, had dit jaar 140.000 bezoekers moeten ontvangen, maar dat getal was deze zomer al gehaald [...]. Als u uw haar eens rechtop wilt zien staan, of een kus geven dat de vonken eraf vliegen: één adres.

   + Toon 3 Voorbeelden

het deksel vliegt van de ketel

1. Vormvariant: het deksel vliegt eraf

   iemand raakt zijn zelfbeheersing kwijt; iemand gaat door het lint

   Al twintig jaar word ik dagelijks geconfronteerd met wat onder de mensen leeft. Hun frustraties, hun angsten. De ene is werkloos, de andere heeft problemen thuis, een derde zit in een echtscheiding. Al tien jaar orakel ik: ooit vliegt het deksel van de ketel en staat het land op stelten. Voilà, het is gebeurd.

   "Hij is een binnenvetter", constateerde de psychiater, "hij kan niet met teleurstellingen omgaan. Als hij alcohol drinkt, vliegt de deksel eraf. Hij heeft zijn frustraties afgereageerd op dit slachtoffer."

   + Toon 2 Voorbeelden

de stukken vliegen ervan af

1. Vormvariant: de spetters vliegen ervan af

   iets gebeurt in zeer intense, overdreven mate

   'Op negen jaar moesten we in de school zelf een opstel maken over een brand die we 's nachts hadden meegemaakt. Een klein hoevetje was afgebrand, veel was dat niet geweest. Ik begon dat te beschrijven ter intentie van een denkbeeldige vriend, en ik lieg dat de stukken eraf vliegen, ik maak daar een grote hoeve van en het volk stroomt toe, ik laat daar een oude moeder in verbranden [...], en op zeker ogenblik stijgt al die ellende die ik opgeroepen heb mij zo naar de keel dat ik begin te schreien over mijn blad papier.'

   De stukken vliegen ervan af: er wordt gehuild, bedrogen, bemind, geroddeld, gescholden en gevochten dat het een aard heeft.

   Je hebt in je eentje hele bergketens bedongen, gepartied met rijk en beroemd Hollywood tot de stukken er vanaf vlogen, op de wildste feesten van de wereld laten zien wie echt de baas is [...] en verder gewoon lekker alles (maar dan ook alles) gedaan wat er in dat knotsgekke brein van je opkwam!

   Naast het feit dat er nauwelijks een valse noot of gemiste inzet te beluisteren viel, was vooral het plezier op het podium overduidelijk en hartverwarmend [...]. Zo werd het tenslotte een avond waar de spetters vanaf vlogen.

   + Toon 4 Voorbeelden

tegen de lamp vliegen

1. ( (vooral) in België)
   

   op iets verbodens betrapt worden

   In de provincie Antwerpen vlogen veertig chauffeurs tegen de lamp bij kontroles in Brasschaat, Schilde, Kontich, Kapellen, Brecht en Malle.

   Voor spion deug ik niet [...]. Loeren ligt [...] niet in mijn natuur; mijn nieuwsgierigheid [...] geldt overwegend de persoonlijkheid van de mensen en de raadselen van de natuur, meer dan afmetingen en getallen. Ik vermoed dat sommigen zich wèl enig of veel talent van spion zullen aanrekenen en tegen de lamp vliegen.

   + Toon 2 Voorbeelden

op weduwschap vliegen

1. ( Gezegd van mannelijke duiven)

   in de periode voor een wedstrijdvlucht gescheiden worden van de vrouwelijke duiven, met de bedoeling dat de doffer dan harder zou gaan vliegen

   Bij deze spelmethode (op weduwschap vliegen), krijgt de doffer zijn duiven tot vlak voor de inkorving niet te zien.

   + Toon 1 Voorbeeld

dat de brokken eraf vliegen

1. Vormvariant: dat de stukken eraf vliegen

   met grote intensiteit; in grote mate

   Er zal getraind worden dat de brokken eraf vliegen.

   Der Spiegel sprak over "bruine saus en troebele rechtsverdraaiing", het Oostenrijkse dagblad Der Standard schreef: "Er wordt in 29 bijdragen van alles verzonnen, er wordt gedecreteerd, gemanipuleerd dat de stukken ervan af vliegen - 470 bladzijden lang".

   + Toon 2 Voorbeelden

de kilo's vliegen er af

1. het lichaamsgewicht neemt snel af

   Na een paar weken harde trainingsarbeid beginnen de kilo's er vanzelf af te vliegen, terwijl je inderdaad alleen maar meer gaat eten.

   + Toon 1 Voorbeeld

de kilo's vliegen er weer aan

1. Vormvariant: de pondjes vliegen er weer aan

   het lichaamsgewicht neemt snel weer toe

   Als je bent afgevallen, en na die week terugkeert naar je gewone voedingspatroon, vliegen de kilo's er weer aan.

   De pondjes vliegen er toch zo weer aan: het jojo-effect Wanneer iemand zijn lichaamsgewicht door een streng dieet met 10% verlaagt, reageert het lichaam daarop met een gelijktijdige vermindering van het energieverbruik van 15%.

   + Toon 2 Voorbeelden

elkaar in de haren vliegen

1. hevig met elkaar ruziën

   De verschillende partijen vlogen elkaar de afgelopen dagen traditioneel in de haren over pietluttigheden.

   + Toon 1 Voorbeeld

iemand naar de strot vliegen

1. Vormvariant: iemand naar de keel vliegen

   ( Gezegd van honden, soms ook van andere dieren)

   naar iemand toespringen om hem de strot af te bijten

   Maar als je een alfa had gevangen, moest je voorzichtig zijn. Ze konden je zo naar de strot vliegen en ze hadden aan een halve kans genoeg om hun tanden in je te zetten.

   Als de mens één bondgenoot had bij de wolvenslachting was het de hond. Honden achterhaalden op de jacht de wolf, honden vlogen de wolf naar de strot, honden lieten zich door de wolf de ribben uit het lijf scheuren om de mensen een plezier te doen.

   + Toon 2 Voorbeelden

2. Vormvariant: iemand naar de keel vliegen

   agressief te keer gaan tegen iemand; ook; iemand fysiek te lijf gaan

   Twee weken geleden nog vloog een vader, psychiatrisch patiënt, haar collega op het kantoor naar de strot, omdat zijn zoon naar school moest.

   Inmiddels treedt ze weer op, omdat ze dat nou eenmaal leuk vindt. Maar: "Het is één grote klerezooi in mijn hoofd." Dat bleek wel toen ze vorig jaar naar Amerika ging en daar een grote platenbons van Sony naar de keel vloog, omdat hij haar drie uur had laten wachten.

   Hij was direct bereid om de Duitse parachutisten naar de keel te vliegen.

   + Toon 3 Voorbeelden

3. iemand een beklemmend gevoel geven

   Af en toe vliegen die dodenberichten me naar de strot en heb ik een week, waarin ik bijna obsessief dagelijks m'n lijf inspecteer op vreemde plekjes, rare knobbels en let op merkwaardige kuchjes en onverklaarbare pijntjes.

   + Toon 1 Voorbeeld

iemand wel om de hals kunnen vliegen

1. zeer blij zijn met de aanwezigheid van iemand of met wat hij doet

   Het is een man die hamburgers verkoopt! Wat doet die hier nou, midden in de rimboe? Ik kan hem wel om de hals vliegen. We nemen het ervan en bestellen er meteen maar vier.

   + Toon 1 Voorbeeld

in het verkeerde keelgat vliegen

1. ( Gezegd van vooral feiten en opinies)

   slecht ontvangen worden; niet bevallen

   Synoniem: in het verkeerde keelgat schieten

   We hebben in het verleden bij voorbeeld gehad dat Pronk dingen zei die Kosto in het verkeerde keelgat vlogen.

   + Toon 1 Voorbeeld

uit de bocht vliegen

1. afwijken van wat voorgeschreven of normaal is

   VU-voorzitter Bert Anciaux komt met een dossier voor de dag dat volgens hem aantoont hoezeer een bepaalde erkende adoptie-organizatie uit de bocht vliegt. Hij heeft het over misbruiken, korruptie en een dubieuze rol van Kind en Gezin, de overheid die dit alles moet kontroleren.

   Van God los is een jongensfilm en God wat had ik die jongens wat meer lef gegund. Vooral Kuijpers. Lef om met zijn acteurs echt de diepte in te gaan, lef om nog eens naar zijn oorspronkelijke motivatie terug te gaan, lef om wat onlogischer en brutaler te zijn, lef om een debuutfilm te maken die grandioos hemelbestormend uit de bocht vliegt, lef om op te scheppen met zijn talent.

   + Toon 2 Voorbeelden

erin vliegen

1. snel en doortastend, soms ook onbesuisd aan de slag gaan

   De filmintendant is van plan "er snel in te vliegen" en binnen de drie maanden een beheerscontract te sluiten met de overheid.

   Er hangt een sfeertje bij de beleidsverantwoordelijken van "die armen hebben hun zegje mogen doen in dat algemeen verslag, en nu vliegen wij er zelf maar eens in want anders komt er nooit wat van".

   + Toon 2 Voorbeelden

erin vliegen

1. erin trappen; erin tuinen

   De nieuwkomer heeft, naar eigen zeggen, in korte tijd al 30.000 abonnees. Dat komt ongetwijfeld door dat superschattige cameraatje dat als welkomstgeschenk wordt geboden. Wij vlogen daar thuis in elk geval blindelings in. Een supercoole breedbeeldcamera voor maar vijfentwintig gulden, en toevallig kreeg je er voor diezelfde prijs ook nog een half jaar lang een of ander blad bij.

   + Toon 1 Voorbeeld

hoger vliegen

1. snel in waarde stijgen

   De koers vloog meteen 3,4 gulden of ruim 8 procent hoger naar 45 gulden.

   + Toon 1 Voorbeeld

in de lucht vliegen

1. Vormvariant: de lucht in vliegen

   ontploffen

   Synoniem: exploderen; ontploffen

   Biervaten maar ook andere explosiegevoelige stoffen vlogen de lucht in.

   Stel je even voor dat de stereotiepe figuren uit tekenfilms - Toons - echte levende personen zouden zijn, die vooral erg geliefd zijn in de filmproductie omdat ze zonder morren verplettering door ijskasten, piano's, aambeelden, in de lucht vliegen met dynamiet en dergelijke kunnen overleven.

   + Toon 2 Voorbeelden

omhoog vliegen

1. snel in waarde stijgen

   Synoniem: hoger vliegen

   Hij zat in het internationale kunstcircuit, zijn prijzen vlogen omhoog (van ongeveer duizend gulden per doek in 1983 naar twintigduizend in 1990), hij exposeerde in Parijs, Keulen, Milaan, Rome, Tenerife en New York.

   + Toon 1 Voorbeeld

op de bon vliegen

1. een bekeuring krijgen; bekeurd worden

   Sinds hij voor 25.000 frank (plus 40.000 frank voorwaardelijk) op de bon vloog, is Monobiker op zijn hoede, want flikken lezen ook kranten.

   + Toon 1 Voorbeeld

de laan uit vliegen

1. ontslagen worden

   Synoniem: eruit vliegen; aan de deur vliegen

   Na het aantreden van Van der Straaten vlogen de meeste sterke mensen al snel de laan uit: de ene na de andere directeur verdween.

   + Toon 1 Voorbeeld

aan de deur vliegen

1. ontslagen worden

   Synoniem: de laan uit vliegen; eruit vliegen

   Zo kondigde Labour-leider Tony Blair aan dat de Lords die op basis van hun afkomst in het Hogerhuis zitten, aan de deur vliegen als zijn partij aan de macht komt.

   + Toon 1 Voorbeeld

eruit vliegen

1. uit een gemeenschap verwijderd worden

   In het geval van Nicea: de formulering van de belijdenis werd net zo lang aangescherpt door de orthodoxe Athanasius, totdat de Arianen, die moeite hadden met de formulering dat Christus van hetzelfde wezen is als de God de Vader, er (voorlopig) uit vlogen (voorlopig, want de strijd tussen de rechtzinnigen en kettersen was daarmee geenszins ten einde).

   + Toon 1 Voorbeeld

2. ontslagen worden

   Synoniem: aan de deur vliegen; de laan uit vliegen

   Het zijn niet alleen de bekende namen uit de kranten, zoals KPN en ABN Amro, die flink aan het snoeien zijn; ook bij veel andere bedrijven waar de resultaten onder druk staan, vliegen de managers er bij bosjes uit.

   Toen, zo'n 15 tot 20 jaar geleden, stonden de collega's, die gunstig op de afvloeiingslijst stonden, met de hakken in het zand als het om ontslag ging: zij hadden immers de oudste rechten, zij bleven dus zitten…. en de jongeren vlogen er uit.

   + Toon 2 Voorbeelden

3. uitgeschakeld worden in een toernooi, een competitie e.d.

   De laatste drie toernooien op gravel vloog Becker er steeds voortijdig uit.

   + Toon 1 Voorbeeld

4. verdwijnen; ophouden te bestaan

   1982 is zelfs een rampjaar: de banen vliegen er met tienduizenden per maand uit en de economie krimpt 1,2 procent, de grootste daling sinds 1944.

   + Toon 1 Voorbeeld