grootvader 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een grootvader…
is een man; is een persoon
- [Geslacht] is een man; is van het mannelijke geslacht
- [Betrekking of relatie] is de vader van iemands vader of moeder
Algemene voorbeelden
De vrouwen hadden zich met de vaat in de keuken teruggetrokken, de ooms, grootvaders en vaders bleven met de kinderen aan tafel zitten.
Eerst komt een beeld waarop grootvader met al zijn zonen te zien is, daarna komen ze een voor een afzonderlijk in beeld.
Ze vermaakte een jasje van grootvader, waarvan ik me alleen maar herinner, hoe eindeloos het passen en meten duurde en hoe ze gromde en stampvoette dat ze hals en schouders alsmaar niet voor elkaar kon krijgen.
Combinatiemogelijkheden
met adjectivisch tegenwoordig deelwoord
- een inwonende grootvader
Stel je voor: Huguette en ik op het haastig in elkaar getimmerde podium en geachte dames, geachte heren. De ietwat bizarre ouders [...]. De twee zussen die huguette had [...]. Plus daarbij een inwonende grootvader, mager, leep, met een snorretje en een rond ijzerdraadbrilletje waarvan hij de benen beverig om zijn oren krulde.
met voorzetselgroep
Voorzetsel: van
- de grootvader van mijn vrouw
- grootvader van moederskant
- grootvader van moederszijde
- grootvader van vaderskant
- grootvader van vaderszijde
We stonden allen om het sterfbed van de grootvader van mijn vrouw, te wachten op zijn dood, die maar niet komen wilde.
Heinrich Grümeli was een overgrootvader van mijn grootvader van moederskant.
We gaan voor het eerst op bezoek bij haar grootvader van vaderskant en zijn familie in Amsterdam.
Mijn grootvader van moederszijde was zijn hele leven werkzaam bij een elektriciteitsmaatschappij, reden waarom hij door mij 'peter elektriek' werd genoemd, ter onderscheiding van mijn andere grootvader, 'peter schoenmaker'.
met telwoord ervoor
- beide grootvaders
Omdat het archief van zijn beide grootvaders zich in de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam bevindt en Eric Terduyn er onderdak krijgt, moet de nalatenschap van zijn vader daar ook maar naar toe.
Hun beide grootvaders hadden na de oorlog 40-45 wegens incivisme een aantal jaren in de gevangenis doorgebracht, weliswaar een lang geheelde wond, maar nog altijd een geldige reden tot solidariteit, die de dienst trouwens honderd procent ten goede kwam.
met bezittelijk voornaamwoord
- haar grootvader
- je grootvader
- jouw grootvader
- mijn grootvader
- onze grootvader
- uw grootvader
- zijn grootvader
Nog nooit heeft zij de lichamelijke aanwezigheid van haar grootvader aangevoeld.
"Heb je je grootvader gekend?" "Gekend", zei ik. "Hoe zou het kunnen? Hij stierf twaalf jaar voor ik geboren werd. Maar ik bezit thuis wel een paar portretten van hem, onder meer zijn huwelijksfoto."
André, zei ze na een kort maar onheilspellend stilzwijgen, dat je niet verdrietig bent over zijn dood kan ik nog enigszins begrijpen, het is tenslotte jouw grootvader niet.
Hij droeg de bruine houtje-touwtjejas die hij van zijn grootvader had geërfd en waarvan een zoekgeraakt houtje door een dennenappel aan een ijzerdraadje was vervangen.
Hij zei het op dezelfde manier waarop Pado beweert dat meneer Yunnan zijn leven voor de Wetenschap gaf, of de manier waarop Ama stil slikt en ons vertelt dat onze grootvader, Grand Maurice, nooit meer terug zal komen, nu hij dood is, verdronken in een meer in Frankrijk.
'Uw grootvader had minder goede kanten lijk iedereen, het voornaamste is dat hij voor zijn huishouden gezorgd heeft tot op het laatst.'
Ik weet niet of de nazi's het uitroeien nauwkeurig per individu hebben bijgehouden of dat de naoorlogse onderzoekers er in de puinhoop van lijken maar een slag naar hebben geslagen, maar in ieder geval stond als de sterfdag van mijn grootvader vermeld: 5 maart.
met onbepaald voornaamwoord
- mijn andere grootvader
Een mannenstem... het is Rob... mijn andere grootvader, die het wijsje zingt uit een opera van Mozart.
voorafgegaan door naamvalsgenitief
- Beethovens grootvader
- Denises grootvader
Beethovens grootvader, Lodewijk, kwam uit Mechelen en was kapelmeester in Bonn; zijn vader, Johann, werkte daar als tenorzanger.
Denises grootvader, herinner ik me, of haar moeder, bezit een paar dokumentjes over de 'Diksmuidse nachtegaal', mevrouw Maria van Ackere-Doolaeghe. De achternicht van deze eens beroemde dichteres woont nog in het stadje.
met ander, nevengeschikt substantief
- grootvader en grootmoeder
- grootvader en kleinzoon
- grootvader en overgrootvader
- vader en grootvader
Er is geen plaats. De wereld zit als een korset om je heen gespeld met stalen pinnen. Wat je afscheidt, raak je niet kwijt: het blijft je aankleven... smeert zich over je uit... er is geen ruimte [...]. De wereld is alles wat begrenst, alles wat ontkent. Er is absoluut geen plaats voor je. Je wordt verwenst door je vader en grootvader: je parasiteert op hun nachtrust.
De oude vertrouwelijkheid van grootvader en kleinzoon had plaatsgemaakt voor achterdocht.
Maar houten schoenen, zoals mijn grootvader en overgrootvader ze maakten, waar konden die anders toe dienen dan om hol te klinken en herrie te maken?
Het is bekend dat oude mensen beginnen te krimpen. In Glamorrhee is men vroeg volwassen, vaak in één dag. Dus begint ook de krimp vroeg en vordert hij snel [...]. Mijn moeder [...] haalde haar snel slinkende ouders in huis, om ze niet kwijt te raken. Arme oude grootvader en grootmoeder! Binnen een dag waren ze in de vloerkieren gegleden en onvindbaar.
overig
- wijlen mijn grootvader
Het leven op zichzelf met een vrouw en vijf kinderen (zoals wijlen mijn grootvaders dat nog hebben geleid) staat mij niet zozeer tegen, als wel het feit dat ik om zo'n zestal te onderhouden harder zou moeten werken, althans meer werk zou moeten verrichten dat mij tegenstaat.
Ik was de gebeurtenis al vergeten toen ik op 1 november jongstleden devoot geknield zat aan het graf van wijlen mijn grootvader en grote vernieuwer op het vlak van de duivenkoers, Karel Mallemans.
"Zonder enige rancune zend ik je mijn beste groeten, t.t. Jan G. B. (bij zekere Amsterdamse joffers als wijlen zijn grootvader, beter bekend als Jean Sans Peur)."
- grootvader zaliger
Grootvader zaliger bezat indertijd een kakikleurige pot waar hij danig fier op was.
- in grootvaders tijd
Zo werd deze dracht niet alleen in ere hersteld, maar ook gepropageerd omdat de broekophouders niet meer als in grootvaders tijd verscholen gingen onder vest en colbert.
- uit grootvaders tijd
De jongen droeg iedere dag hetzelfde pijnlijk nette, ouderwetse pak en dezelfde keurig gepoetste schoenen uit grootvaders tijd.
Vaste verbindingen
grootvaders tijd
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
grootvader 1.1
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een grootvader…
is een man; is een persoon
Algemene voorbeelden
Als ik hem erop wees, dat ik met enig geluk grootvader had kunnen zijn, was hij niet te ontmoedigen.
Twee kennissen van de bejaardensociëteit en ik, die alle drie grootvader zijn, rekenen al niet meer op enige uitnodiging van onze lieve kinderen.
Over vier jaar gaat hij de dienst verlaten. Of nog eerder, met een gouden handdruk. De dochters zijn natuurlijk al lang getrouwd. Hij heeft al kleinkinderen. De generaal is grootvader.
Combinatiemogelijkheden
met koppelwerkwoord
- grootvader worden
Ik vroeg me af of ik, als hij nog had geleefd, verteld zou hebben dat hij misschien grootvader was geworden.
Ik ben onlangs twee keer grootvader geworden.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
grootvader 1.2
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een grootvader…
is een man; is een persoon
Algemene voorbeelden
Met een verstard lachje zat ik als een seniele grootvader (koffie naast me, en ook nog cognac, vermoedelijk op mijn uitdrukkelijk verlangen), toe te zien hoe Brian Angela aan haar lange zwarte haren naar zich toe trok, half over zijn schoot, om haar met een wildheid die niet paste bij zijn ogen, zo weerloos zonder bril te zoenen.
De Nederlandse grootvaders die in de jaren zestig nog in de Kabouterbeweging zaten of op de Dam sliepen, zullen bij deze vaststelling wel even met de ogen knipperen.
Van de Prelude uit de Derde Suite van Bach bestaan vier manuskripten en in één van de twee oudste staat duidelijk "Presto". Daar zit wel wat in, dacht ik, en ik speelde de Prelude als een stormvlaag. De juiste interpretatie volgens mij, want toen Bach dit schreef was hij niet een bezadigde grootvader, maar een jonge dertiger die kort tevoren nog bijna iemand had neergestoken!
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
grootvader 1.3
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.3 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een grootvader…
is een man; is een persoon
Algemene voorbeelden
Ik merk intussen op dat je een onverwoestbare genegenheid blijft koesteren voor grootvader Freud, hoewel die het grootste deel van wat hij verkondigd heeft later zelf verloochend heeft, wat hem siert.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- iemands literaire grootvader
- iemands wetenschappelijke grootvader
Dit najaar bezocht Putnam Utrecht waar de hoogleraar Van Dalen werkt aan een wetenschappelijke biografie van zijn wetenschappelijke grootvader Brouwer.
'Thomas Mann,' zei hij toen een gedistingeerde heer opstond en hem vroeg, wie hij als zijn literaire vader beschouwde. 'En uw literaire grootvaders?' 'Goethe en Dostojevski,' zei hij onmiddellijk, terwijl hij al nadacht over zijn vier literaire overgrootvaders, die nu natuurlijk zouden komen.
met voorzetselgroep
Voorzetsel: van
- een grootvader van de modernistische architectuur
- een grootvader van de rock-'n-roll
- een grootvader van de sciencefiction
- een grootvader van de wargames
Zoals bij alle goede uitvindingen begint ook dit verhaal met een beroemd genie dat het balletje liet rollen. In dit geval is dat de visionair H. G. Wells. Hij was niet alleen de grootvader van science fiction, maar hij was ook de grootvader van wargames. En daarom kun je hem ook de overgrootvader van het rollenspel noemen.
Net als zijn tijdgenoten The Everly Brothers heeft Jerry Lee Lewis een slappe periode overleefd, en kan hij nog jaren mee als de gemene grootvader van de rock & roll.
Brazilië pakt uit met Oscar Niemeyer, een van de grootvaders van de modernistische architectuur.
grootvader 1.4
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.4 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een grootvader…
is een zaak
Algemene voorbeelden
Compuserve is met zijn 28 jaar zowat de grootvader van alle online dienstverleners, maar de jongste jaren voelde het bedrijf de hete adem van de nieuwkomers in de nek.
In de jaren vijftig bouwden vrijwilligers een dorpshuis, een houten lokaal dat nu als de grootvader van het huidige pand getypeerd kan worden.