muis


muis 1.0

afbeelding

( Publiek domein )

klein zoogdier dat behoort tot de knaagdieren, dat herkenbaar is aan zijn grijze vacht, zijn spitse kop met grote ogen en grote, ovaalvormige, opstaande oren en zijn dunne lange staart met ringen en schubben, en dat zich meestal ophoudt in en in de buurt van de verblijfplaatsen van mensen en leeft van wat het daar te eten kan vinden; huismuis

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een muis…

is een zoogdier; is een dier

  • [Afmeting] wordt ongeveer 3 tot 10 cm lang, de staart niet meegerekend
  • [Geluid] piept; maakt een piepend geluid
  • [Geur] heeft een muffe geur
  • [Kleur] heeft een grijsbruine vacht die lichter is aan de buikzijde
  • [Bouw] is gewerveld; heeft vier poten
  • [Deel] heeft een dunne, lange staart met schubben en ringen, die nagenoeg even lang is als zijn lichaam; heeft een spitse kop; heeft snorharen; heeft grote, ronde ogen; heeft grote, ovaalvormige, opstaande oren
  • [Functie] wordt op grote schaal gebruikt bij medische laboratoriumproeven, omdat zijn genoom sterk verwant is aan dat van de mens
  • [Voortplanting] brengt de jongen levend ter wereld; plant zich in grote hoeveelheden voort; heeft jaarlijks verschillende nesten jongen
  • [Plaats] leeft vooral op verborgen plaatsen in de woningen van mensen of in de onmiddellijke omgeving daarvan
  • [Leeftijd] kan tot 4 jaar oud worden als laboratoriummuis; wordt in het wild een half jaar oud en in gevangenschap 1,5 tot 3 jaar
  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is schichtig
  • [Behandeling of bewerking] wordt om zijn schadelijkheden bestreden met vergif en muizenvallen
  • [Beweging] beweegt zich snel en met weinig geluid, vaak zigzaggend of met bruuske wendingen
  • [Gedrag] is een alleseter; voedt zich met wat het aan eetbaars vindt in de woningen waar hij verblijft: meel, kaas, papier enzovoort; knabbelt aan alles in huis, en richt zo schade aan; houdt soms een winterslaap
  • [Waardering] wordt soms gehouden en gewaardeerd als huisdier en gezelschapsdier; wordt schadelijk geacht; wordt tot het ongedierte gerekend; maakt sommige mensen bang
  • [Gelijkenis] lijkt op een rat
  • [Onderscheid of tegenstelling] is kleiner dan een rat

Wetenschappelijke naam: Mus musculus

Rijk Animalia; Dieren
Stam Chordata; Chordadieren
Klasse Mammalia; Zoogdieren
Orde Rodentia; Knaagdieren
Familie Muridae; Muisachtigen
Geslacht Mus; Echte muizen
Soort Mus musculus

Algemene voorbeelden


Het leek op het spel van de kat van de buren met een muis: erop af springen, met een poot slaan, even wachten en weer een tik uitdelen tot het bloedend lijfje niet meer bewoog en de kat wegliep.

Boter halen, Harry Bouts,

Maar het zijn maar kinderachtige angsten, zoals bang zijn voor muizen, als hij ze zich herinnert komen ze bijna meteen tot bedaren.

Het tijgerspoor, Julia Leigh,

In de periode tussen 2 en 12 maanden kan een muis 6 tot 10 nesten van 5-6 jongen voortbrengen.

http://www.ongedierte.nl/,

Het meest efficiënte wapen tegen muizen is een muizenval.

http://www.ecoline.org/verde/publicaties/stopdeplaag/index.shtml

De zuren van de kerkuil zijn niet zo sterk en de botjes verteren dus niet. Je kunt dan precies zien wat ze gegeten hebben: spits-, bos- of veldmuizen. Er gaan ongeveer acht muizen in een braakbal.

Meppeler Courant,

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • muizen vangen

Poezen en katten houden we er zomaar voor de grap op na. Ze zijn pure luxe [...]. Ze kunnen helemaal niets, behalve dan ons onafgebroken vertederen en ergeren. Dat ze muizen zouden vangen is een sprookje.

Huisding en huisdier, Gerrit Kouwenaar,

als subject bij een werkwoord


  • iets aanvreten, in de val zitten, knabbelen, knisperen, piepen, scharrelen, trippelen

Ach, dat kleine mensje met haar reumahanden. Haar ene oog is blind, maar met het andere ziet ze kilometers ver. En haar gehoor is zo scherp dat ze elke muis hoort waar hij ook trippelt in het huis.

De heimweekaravaan, Hans Sahar,

Behalve door muizen aangevreten boeken en muziekschriften lag daarin ook een bundeltje prenten.

Meppeler Courant,

Eigenlijk lees ik een boek zoals een muis aan een beschuit knabbelt: eindeloos traag, en zonder de beschuit helemaal op te eten.

Costa del Crimen, Stan Lauryssens,

De meubelen en de zware tapijten leken vergroeid met de vloer, er hing die bepaalde geur van 'altijd zo geweest' en er klonken de daarbij horende geluiden, zoals een zacht knisperen van muizen en houtwurm of wat men hoort bij een goed gesteven, gestreken en duur overhemd als het wordt uitgetrokken.

Gesprekken in huizen aan zee, Willem Brakman,

De muizen scharrelden en piepten weer.

Het verdriet van België, Hugo Claus,

Nu droomde ik dat er een muis in de val zat, een grote harige, bijna een rat.

De groene jager, Roger Pieters,

Prompt begon de muis te piepen en tegen de tralies op te springen.

http://www.babel-sf.nl/html/hans_d_ancy_verhaal.html,

met adjectief ervoor


  • een transgene muis

Eli Lilly en Eisai werken met de Amerikaanse vestiging die transgene muizen ontwikkelt.

NRC,

met adjectivisch voltooid deelwoord


  • een gemuteerde muis
  • een genetisch gemanipuleerde muis

Daar kweekt men genetisch gemanipuleerde muizen ten behoeve van onderzoek naar erfelijke ziektes.

NRC,

De onderzoekers behandelden gemuteerde muizen (zonder natuurlijke leptine) en muizen die een dieet kregen met een hoog vetgehalte.

Meppeler Courant,

met ander, nevengeschikt substantief


  • ratten en muizen

Stof heeft aantrekkingskracht op ratten en muizen.

Keefman, Jan Arends,

'Laat de Ratin Service', zo lezen we in de hygiënische bekendmaking, 'genadeloos, radicaal, afdoende de ratten en muizen te lijf gaan met de meest moderne middelen.'

Betrekkelijke kleinigheden, H.J.A. Hofland,

Vaste verbindingen


Spreekwoorden


Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


muis 1.1

zoogdier uit het dierkundige geslacht der muizen, waartoe behalve de huismuis ook bijvoorbeeld de dwergmuizen, de bosmuizen en de woelmuizen behoren
Strikt dierkundig omvat deze betekenis ook de ratten.

Betekenisbetrekking


generalisering
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.1

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een muis…

is een zoogdier; is een dier

      Algemene voorbeelden


      De Zuid-Amerikaanse veldmuizen zoeken hun voedsel op de grond en begraven het daar. Deze muizen bewonen diverse leefgebieden en lijken op de veldmuizen uit de Oude Wereld.

      http://www.dessie.be/wildlife/nieuwe_wereld.htm

      Ratten en muizen van de oude wereld. Met meer dan 400 soorten is dit de grootste groep. Het zijn de bekendste ratten en muizen, en ook de kleinste knaagdieren behoren tot deze groep, namelijk de Afrikaanse dwergmuizen (wegen nog geen 4g; de jongen zelfs minder dan 1g net na de geboorte).

      http://www.dessie.be/wildlife/nieuwe_wereld.htm

      muis 1.2

      voorstelling van een muis in een prent, een schilderij, een cartoon, een beeldje, een stuk snoepgoed of een stuk speelgoed

      Betekenisbetrekking


      metonymie
      Betrokken betekenissen 1.0 : 1.2

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Een muis…

      is een voorstelling

          Algemene voorbeelden


          Zeker als de gum de vorm heeft van een oranje muis met een lange staart.

          NRC,

          Multinational Disney, ooit begonnen met een getekende muis, heeft zich over de mondiale cultuur verspreid.

          http://www.vpro.nl/programma/ram/afleveringen/9146455/,

          Nieuw binnen! Een geweldige speelgoedkist van Nino&Ideas. In de kleur wit met een vrolijke muis op beide zijkanten en grote gekleurde vlekken op de deksel.

          http://www.toysatall.nl/nino-ideas-speelgoedkist-muis.html

          Combinatiemogelijkheden


          met adjectief ervoor


          • een blikken muis
          • een opwindbare muis

          Opwindbare muis. Wind de muis op en laat hem los op de plaat. Slim verandert hij steeds van richting, elke keer dat hij van de plaat af dreigt te lopen.

          http://www.tinstarcompany.com/contents/nl/d77_01.html

          3 wielig frictie aangedreven blikken muis. Een klein speelgoedje van 13cm lang waarmee je de kat muizenissen kon van laten krijgen

          http://blog.seniorennet.be/fotomanie/archief.php?catID=5092

          Woordfamilie


          Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


          muis 2.0

          deel van de handpalm onderaan de duim dat lichtjes verheven is ten opzichte van de rest van de handpalm

          Semagram (extra betekenisinformatie)


          Een muis…

          is een lichaamsdeel

          • [Vorm] is een beetje verheven ten opzichte van de rest van de handpalm
          • [Samenstelling] bestaat onder de huid uit een samenstel van spieren
          • [Plaats] bevindt zich onderaan de duim in de handpalm

            Algemene voorbeelden


            Hij keek in zijn handen [...]. Op beide muizen zaten centgrote blaren.

            Heeresma helemaal, Heere Heeresma,

            Zijn vuisten liggen, met de muis omhoog, naast zijn borden.

            Emily Beyns, of Het heilig zwijgen. Dl. 1: Verwanten, Clem Schouwenaars,

            Het meest bekend is wel de afdruk van een meisjeshand; glad van muis en konisch van top.

            Heeresma helemaal, Heere Heeresma,

            Combinatiemogelijkheden


            met voorzetselgroep


            Voorzetsel: van

            • de muis van haar hand
            • de muis van mijn hand
            • de muis van zijn hand

            Gedachteloos kneep ik een van de bloemhoofden fijn en verpulverde de blaadjes met mijn vingertoppen langs de muis van mijn hand.

            Mottenballen en parfum, Tessa de Loo,

            Linda neemt een hap van haar smos kaas zonder mayonaise met extra slablaadjes op een ciabatta en veegt haar mond af aan de muis van haar gemanicuurde hand.

            Herinneringen aan moeder aarde, Johan Tykens,

            Wist ze dat hij met de muis van zijn hand een spijker in de muur kon drijven?

            Alle verhalen, Kristien Hemmerechts,

            muis 3.0

            afbeelding

            Bron: Darkone
            ( CC licensed )

            apparaat dat past in een handpalm, met een platte onderzijde en een bolle bovenkant, voorzien van twee drukknoppen aan de voorzijde, dat met een computer is verbonden om de cursor op het beeldscherm te besturen

            Betekenisbetrekking


            metafoor
            Betrokken betekenissen 1.0 : 3.0

            Semagram (extra betekenisinformatie)


            Een muis…

            is een apparaat

            • [Afmeting] past onder een handpalm
            • [Vorm] heeft een ellipsvormige, platte onderkant en een bolle bovenkant
            • [Attribuut] heeft aan de voorzijde twee grote drukknoppen en vaak een scrolwieltje
            • [Functie] dient om de cursor op het beeldscherm te besturen
            • [Behandeling of bewerking] wordt met de hand over een effen oppervlak bewogen, en waar nodig links of rechts aangeklikt; kan ook met een ingedrukte linkerknop bewogen worden
            • [Werking of functionering] kan draadloos werken, of met de computer verbonden door een snoer

            Algemene voorbeelden


            Het Web combineert als eerste alle bestaande informatievormen op zo'n manier dat de gebruiker niet veel meer hoeft te doen dan met het pijltje van de muis keuzes te maken.

            De Internet-sensatie, Francisco van Jole,

            De bediening van de muis levert vaak problemen op; instructies zijn te ingewikkeld en informatie is soms verwarrend.

            http://www.academictransfer.nl/um/

            Ik ben een man die niet al te best met de muis overweg kan, en bovendien eer ik jou beter door hier op mijn ambachtelijke tikmachine te beuken.

            Weledelgestorven heer Roger Van de Velde; Over Roger Van de Velde, Dimitri Verhulst,

            Moet u toch regelmatig langer werken, sluit dan uw laptop aan op een docking-station of een los beeldscherm, muis en toetsenbord.

            http://www.gezondheid.be/index.cfm?fuseaction=art_id=1315

            Met beeldschermen, printers, scanner en muizen leverde Exell in enkele weken 23.080 individuele producten.

            De Standaard,

            Combinatiemogelijkheden


            als object bij een werkwoord


            • de muis bewegen naar iets
            • de muis bewegen over iets
            • de muis heen en weer bewegen

            Beweeg je muis maar eens naar een hyperlink (de muis krijgt de vorm van een handje), onderin het browserscherm zie je het adres staan waar deze je brengt.

            http://www.xs4all.nl/~gbdesign/home/fr_home.htm

            met adjectief ervoor


            • een draadloze muis
            • een ergonomische muis
            • een mechanische muis
            • een optische muis

            De Cordless Desktop bestaat uit een draadloos keyboard en een draadloze muis.

            http://www.gamelife.nl/?

            De mechanische muis heeft onderaan een zware, met stroef materiaal beklede kogel (de "muisbal"), dat bij beweging van de muis over een plat oppervlak, door de wrijving met de beweging meerolt. Deze rolbeweging wordt overgebracht op twee assen, die onder een hoek van 90° met elkaar gemonteerd zijn. De assen bedienen twee lichtsluisjes, die de beweging omzetten in elektronische impulsen. Deze informatie wordt door de muisdriver en het besturingssysteem uiteindelijk omgezet naar een beweging van de cursor op de monitor.

            http://archief.intaal.nl/index.php/Weblogs/Muis_bestaat_45_jaar.html

            De optische muis gebruikt een LED lampje dat aan de onderkant van de muis licht uitzendt op het oppervlak van de tafel of muismat. Het weerkaatsende licht wordt opgevangen door een miniscule CMOS sensor. Een CMOS sesnor kan licht 'zien' en wordt ook gebruikt in digitale camera's. Opeenvolgende beeldjes worden van de CMOS naar een DSP (digital signal processor) gestuurd. De DSP vergelijkt opeenvolgende beeldjes en kan aan de hand van de verandering zien hoe ver de muis bewogen is en in welke richting. De optische muis met LED lampje is nauwkeuriger dan de balletjesmuis en makkelijker schoon te houden.

            http://www.tekstenuitleg.net/artikelen/hardware/optische_draadloze_muis/optische-muis-draadloze-muis.html

            Hierbij zorgt een ergonomische muis voor de meest natuurlijke stand van pols en hand.

            http://www.gezondheid.be/index.cfm?fuseaction=art_id=1315

            in voorzetselgroep


            • met de muis doorklikken
            • met de muis dubbelklikken
            • met de muis iets aanklikken
            • met de muis op iets klikken
            • met de muis iets naar een plaats slepen
            • met de muis schrijven
            • met de muis scrollen
            • met de muis tekenen
            • met de muis werken
            • een klik met de muis
            • een paar klikken met de muis

            Klik met de muis op het onderwerp waar je een vraag over hebt.

            http://veilinghal.nl/info/?actie=eerstekeer

            Het hoofdmenu van dit plaatje wordt gevormd door een knoppenpaneel, dat naar believen met een muis kan worden aangeklikt.

            NRC,

            Het blijkt dat de gezondheidsklachten in het algemeen samenhangen met een combinatie van de volgende factoren: lange werktijd achter beeldscherm (> 5 uur per dag), hoge werkdruk [...], langdurig werken met muis, ontbreken van documenthouder.

            http://www.arbohaarlem.nl/

            Je kunt mappen en bestanden met de muis naar de knoppenbalk slepen en loslaten om ze te encrypteren.

            http://www.diskidee.nl/testen/test279.html,

            Er zit dan een 'style-editor' in waarmee je soms met maar een paar klikken met de muis de mooiste begeleidingen kunt samenstellen.

            http://www.muziek-gg.com/

            • een klik op de muis
            • een paar klikken op de muis

            Met een paar klikken op de muis bestel je jouw favoriete knuffelkameraden heel gemakkelijk vanuit huis.

            http://www.bijenkorf.nl/

            Uw eigen PC, samen met duizenden andere PC's, is verbonden met een provider (bedrijf dat toegang verschaft tot het internet) [...]. Die provider is verbonden met een wereldwijd vertakt netwerk van andere providers, waar op hun beurt ook weer ontelbare PC's mee verbonden zijn. Zo ontstaat er een echt netwerk van verbindingen van waaruit informatie kan doorgespeeld en opgevraagd worden. Met een eenvoudige klik op de muis gaat een nieuwe wereld voor u open.

            http://www.eyes-e-tools.com/customer/Tongeren/Update/upload/INFOKRANT%2012_01.pdf

            Woordfamilie


            Als deel van een afleiding


            Als deel van een afleiding


            Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


            Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


            muis 4.0

            ((vooral) in België; vulgair; weinig gebruikt)

            geslachtsorgaan van een vrouw

            Semagram (extra betekenisinformatie)


            Een muis…

            is een geslachtsorgaan; is een lichaamsdeel

            • [Bezitter of eigenaar] hoort toe aan een vrouw

              Algemene voorbeelden


              Hij drukte haar achterover op de matras en zoende haar in de hals terwijl hij met zijn volle hand tussen haar benen greep en een, twee, drie vingers in haar muis stak.

              Vliegen in een spinnenweb, Fernand Auwera,