aardappel 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een aardappel…
is een knol; is een groente; is voedsel
- [Kleur] heeft een geelbruine, beige of roodbruine kleur
- [Vorm] is min of meer ovaalrond
- [Samenstelling] is een belangrijke bron van koolhydraten en bevat veel vitamines, waaronder vitamine C
- [Structuur] is vast van structuur na het koken (vastkokend), iets kruimig of zeer kruimig
- [Functie] is een basisvoedingsmiddel; wordt doorgaans gegeten in combinatie met andere groenten en vlees of vis; wordt ook verwerkt in de industrie, bijvoorbeeld voor het maken van textiel en papier
- [Behandeling of bewerking] wordt gekookt, gebakken, gefrituurd of gepureerd
- [Gebruikswijze] wordt meestal warm gegeten, maar ook wel koud, bijvoorbeeld in salades
- [Waardering] is geen dikmaker, hoewel dat wel vaak wordt gedacht
Algemene voorbeelden
De aardappel is van oorsprong Zuid-Amerikaans. De Spanjaarden hebben de aardappel pas in de 16e eeuw naar Europa gebracht. Aardappelen zijn vrij goedkoop, eenvoudig te bereiden, voedzaam en bovenal licht verteerbaar. Ze bestaan voor 80% uit vocht en voor 20% uit koolhydraten. Verder bevatten aardappelen eiwitten, mineralen, vitamines van het B-complex en vitamine C. De laatste zit in nieuwe aardappels.
Men onderscheidt aardappelen voor de versmarkt en aardappelen voor de verwerkende industrie [...]. De verwerkende industrie produceert op basis van aardappelen onder andere friet en chips. Zetmeelaardappelen. Wist je dat er ook zetmeelaardappelen geteeld worden met het oog op de productie van zetmeel, glucose, dextrine en andere afgeleide producten? Zetmeelaardappelen worden gebruikt bij de productie van textiel, papier, inkt, azijn, behangerslijm, enz.
De kleur van de aardappelschil is meestal geelbruin. Soms ook rood of zelfs blauw. Onder invloed van licht krijgt de aardappel groene vlekken op de schil. Deze plekken zijn niet eetbaar en moeten worden weggesneden.
De traditionele Nederlandse keuken kenmerkt zich door een overvloed aan koolhydraten (aardappelen, rijst, pasta), eiwitten en verzadigde vetten (in dierlijk vet gebakken of gebraden stukken vlees met jus) en een relatief geringe hoeveelheid vitaminen, mineralen en voedingsvezels.
Combinatiemogelijkheden
als object bij een werkwoord
- aardappelen bakken
- aardappelen eten
- aardappelen fijnstampen
- aardappelen gaarkoken
- aardappelen koken
- aardappelen schillen
- aardappelen planten
- aardappelen poten
- aardappelen prakken
- aardappelen pureren
- aardappelen rooien
- aardappelen stomen
- aardappelen stoven
- aardappelen telen
- de aardappelen afgieten
Tante Mona bakte aardappelen. Niet nadat ze gekookt waren, melige bijna aangebrande korstjes, maar rauw, vanwege de vitaminen.
Giet de aardappelen af en stamp ze fijn.
Kook de aardappelen gaar.
Rond Pasen waren de aardappelen geplant.
Vroege aardappelen mogen we nu rooien. Rooi echter niet meer dan je voor twee weken nodig hebt, want de bewaarcapaciteit staat nog niet echt op punt.
Thuis moet ik elke dag aardappelen schillen met een mesje. De dunschiller mag ik niet gebruiken. Ik moet het leren, zegt mijn moeder. Voor later.
met adjectief ervoor
- biologische aardappelen
- bloemige aardappelen
- kleine aardappelen
- koude aardappelen
- kruimige aardappelen
- lekkere aardappelen
- onbespoten aardappelen
- ongeschilde aardappelen
- verse aardappelen
- een glazige aardappel
- een grote aardappel
- een hete aardappel
- een rauwe aardappel
Bloemige aardappelen zijn kruimig: ze vallen bij het koken iets uiteen.
Pas toen ze weg was, durfde ik op het bord te kijken, waarop een halfgaar stuk kip lag tussen wat glazige aardappels en fletse sla.
met adjectivisch tegenwoordig deelwoord
- dampende aardappelen
Ze boren de tanden van hun vork ongegeneerd in weke en zacht dampende aardappelen.
met voorzetselgroep
- een aardappel in de schil
- aardappelen in hun schil
De maaltijd bestond uit een aardappel in de schil met koolraap.
Aan de rand van de veranda lag, op een rooster boven gloeiende houtskool, een ossenhaas dicht te schroeien naast aardappelen in hun schil.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- aangebrande aardappelen
- gebakken aardappelen
- gekookte aardappelen
- geschilde aardappelen
- een gepofte aardappel
'We eten wel aangebrande aardappelen,' zei mijn vader flink.
Serveren met gekookte aardappelen die met gesnipperde peterselie zijn bestrooid.
Voor kleine eters is er elke dag een warme snack die je kunt aanvullen met een fris slaatje met gekookte of gebakken aardappelen of rijst of een broodje.
U kunt hier naar eigen smaak een gepofte aardappel met kruidenboter, zigeunersaus met paprika en tomaat, warme pepersaus en twee knapperige rauwkostsalades met een frisse dressing aan toevoegen.
met koppelwerkwoord
- de aardappelen zijn gaar
Snijd intussen de wortels en uien klein, voeg ze samen met de geschilde aardappelen bij het vlees en laat nog een 20-tal minuten stoven tot de aardappelen gaar zijn.
met substantief ervoor
- een kilo aardappelen
- een mud aardappelen
- een zak aardappelen
- 300 gram aardappelen
Door toenemende loonkosten, stijgende milieueisen en de druk op de marktprijzen wordt de marge op een kilo aardappelen of varkensvlees steeds kleiner.
Stadsen, vreemden uit de stad, in donkere kleren, meestal vrouwen, lopend of op fietsen met houten banden, zelfs op bakfietsen, met kinderwagens en karretjes, met tassen en zakken, die bij de boeren een mud aardappelen, een zij spek wilden kopen.
Voor 2-3 personen: 300 gram aardappelen (afkokers); zout; 75 gram gezouten pinda's zonder vlies; 1 ui; 20 gram boter; 1/2 liter kippenbouillon; 3/4 deciliter slag- of koffieroom; versgemalen peper.
met ander, nevengeschikt substantief
- aardappelen, groenten en fruit
- aardappelen of rijst
- aardappelen, vlees en groente
- aardappelen en vis
- rijst, gebakken aardappelen of frietjes
Grootwinkelbedrijven hebben eisen opgesteld waaraan producenten van aardappelen, groenten en fruit moeten voldoen.
Voor kleine eters is er elke dag een warme snack die je kunt aanvullen met een fris slaatje met gekookte of gebakken aardappelen of rijst of een broodje.
Vroeger at men aardappelen, vlees en groente, nu pizza en Mexicaans.
Gekookte, blanke aardappelen en vis zijn voor elkaar geschapen.
Vaste verbindingen
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- amylopectineaardappel
- aspergeaardappel
- bewaaraardappel
- bioaardappel
- bosaardappel
- charlotteaardappel
- consumptieaardappel
- duinaardappel
- duinzandaardappel
- ecoaardappel
- eetaardappel
- fabrieksaardappel
- frietaardappel
- genaardappel
- hertoginnenaardappel
- hotelaardappel
- kasteelaardappel
- kleiaardappel
- kookaardappel
- krielaardappel
- kwaliteitsaardappel
- malta-aardappel
- natuuraardappel
- peterselieaardappel
- plantaardappel
- polderaardappel
- pootaardappel
- primeuraardappel
- proefaardappel
- pureeaardappel
- reuzenaardappel
- rosevalaardappel
- rozemarijnaardappel
- saladeaardappel
- seizoensaardappel
- tafelaardappel
- truffelaardappel
- veenaardappel
- voeraardappel
- zandaardappel
- zetmeelaardappel
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- aardappelaaltje
- aardappelafvalhoop
- aardappelakker
- aardappelareaal
- aardappelarm
- aardappelbak
- aardappelballetje
- aardappelbaron
- aardappelbeignet
- aardappelbereiding
- aardappelberg
- aardappelbeurs
- aardappelbewaarplaats
- aardappelbewaring
- aardappelbeweging
- aardappelbier
- aardappelblauw
- aardappelblini
- aardappelbloem
- aardappelblokje
- aardappelboer
- aardappelbol
- aardappelbon
- aardappelboor
- aardappelbovist
- aardappelbrood
- aardappelcampagne
- aardappelchips
- aardappelcompetitie
- aardappelconsumptie
- aardappelcontract
- aardappelcrisis
- aardappelcurry
- aardappelcysteaaltje
- aardappeldag
- aardappeldieet
- aardappeleiwit
- aardappelenafdeling
- aardappelengeur
- aardappelenschilfer
- aardappelenteelt
- aardappelenventer
- aardappelenverkoopster
- aardappelenverkoper
- aardappelenwater
- aardappeleter
- aardappelexperiment
- aardappelextract
- aardappelgen
- aardappelgerecht
- aardappelgeweer
- aardappelgezicht
- aardappelgratin
- aardappelgratineersaus
- aardappelgrond
- aardappelgroot
- aardappelhandel
- aardappelhandelaar
- aardappelhandelshuis
- aardappelhoofd
- aardappeljaar
- aardappelkanon
- aardappelkelder
- aardappelketen
- aardappelkever
- aardappelkiem
- aardappelkist
- aardappelklant
- aardappelklei
- aardappelknoedel
- aardappelknol
- aardappelkoek
- aardappelkoekje
- aardappelkom
- aardappelkop
- aardappelkraam
- aardappelkroket
- aardappelkruim
- aardappelkuil
- aardappelkweker
- aardappellading
- aardappelland
- aardappellepel
- aardappelleverancier
- aardappellevering
- aardappellijn
- aardappelmand
- aardappelmarkt
- aardappelmassa
- aardappelmeel
- aardappelmes
- aardappelmesje
- aardappelmoeheid
- aardappelmousseline
- aardappelneus
- aardappelnoot
- aardappelomelet
- aardappelonderzoek
- aardappeloogst
- aardappeloogster
- Aardappeloproer
- aardappelopslag
- aardappelpan
- aardappelpannenkoek
- aardappelplaag
- aardappelplak
- aardappelplant
- aardappelplantage
- aardappelplanter
- aardappelpoeder
- aardappelpoffertje
- aardappelpootgoed
- aardappelprijs
- aardappelproduct
- aardappelproef
- aardappelprut
- aardappelpulp
- aardappelpuree
- aardappelras
- aardappelrecept
- aardappelreepje
- aardappelrest
- aardappelrestaurant
- aardappelrevolutie
- aardappelriek
- aardappelrooi
- aardappelrooien
- aardappelrooier
- aardappelsalade
- aardappelschaarste
- aardappelscheut
- aardappelschijf
- aardappelschil
- aardappelschiller
- aardappelschimmel
- aardappelschotel
- aardappelschrapper
- aardappelschuur
- aardappelsector
- aardappelseizoen
- aardappelsla
- aardappelsnijder
- aardappelsnipper
- aardappelsoep
- aardappelsoort
- aardappelsop
- aardappelsorteerder
- aardappelspecialist
- aardappelspiritus
- aardappelspruit
- aardappelstaaf
- aardappelstamper
- aardappelstamppot
- aardappelsteker
- aardappelstem
- aardappelstok
- aardappelstokje
- aardappelstreek
- aardappelstruik
- aardappeltaart
- aardappeltarra
- aardappelteelt
- aardappeltekort
- aardappelteler
- aardappeltermijnhandel
- aardappeltermijnmarkt
- aardappeltijd
- aardappeltortilla
- aardappelvariant
- aardappelvariëteit
- aardappelvel
- aardappelveld
- aardappelverkoper
- aardappelvervoer
- aardappelverwerkend
- aardappelverwerker
- aardappelverwerking
- aardappelvezel
- aardappelvirus
- aardappelvlok
- aardappelvoorraad
- aardappelvreter
- aardappelwafel
- aardappelwagen
- aardappelwasem
- aardappelwater
- aardappelyam
- aardappelzak
- aardappelzetmeel
- aardappelziekte
- aardappelzoeken
Als deel van een samenstellende afleiding
aardappel 1.1
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.1 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Aardappel…
is een stof
Combinatiemogelijkheden
met substantief ervoor
- plakjes aardappel
- stukjes aardappel
De kooktijd is afhankelijk van de dikte van de plakjes aardappel.
Doe ook de stukjes aardappel, de kappertjes, het halve ei en zout en peper in de kom.
aardappel 2.0
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 2.0 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een aardappel…
is een plant
- [Uiterlijk] heeft eironde of omgekeerd eironde groene blaadjes; heeft witte, lila of paarse bloemen met oranjegele meeldraden of bessen
- [Deel] heeft ondergrondse stengelknollen die zetmeel bevatten en eetbaar zijn
- [Functie] wordt geteeld voor zijn eetbare knollen
- [Plaats van herkomst] komt oorspronkelijk uit Zuid-Amerika en Midden-Amerika
Wetenschappelijke naam: Solanum tuberosum
Rijk | Plantae; Planten |
---|---|
Stam | Embryophyta; Landplanten |
Klasse | Spermatopsida; Zaadplanten |
Orde | Solanales |
Familie | Solanaceae; Nachtschadefamilie |
Geslacht | Solanum; Nachtschade |
Soort | Solanum tuberosum |
Algemene voorbeelden
De aardappel (Solanum tuberosum) is een plant die ondergronds een energievoorraad in de vorm van zetmeel aanlegt. Het zetmeel wordt bewaard in de vorm van knollen, die eveneens aardappelen of aardappels worden genoemd.
Zetmeelrijke planten zijn bijvoorbeeld aardappelen, maïs, tarwe, en - in de tropische landen - rijst, maniokwortelen en zoete aardappelen.
De aardappel, botonisch Solanum tuberosum geheten, behoort tot het grote geslacht der Solanaceae of nachtschaden, dat meer dan 2000 soorten telt, merendeels van oorsprong voorkomend in Zuid- en Midden-Amerika.