A - Als substantief met lidwoord 'het'
bot 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een bot…
is een lichaamsdeel; is een deel
- [Afmeting] heeft verschillende afmetingen, afhankelijk van het soort bot en afhankelijk van de diersoort
- [Kleur] heeft een lichte (witte of gelige) kleur maar is in verweerde toestand ook bruin
- [Vorm] heeft allerlei vormen, afhankelijk van het soort bot
- [Materiaal] bestaat onder andere uit collageen (bindweefsel) en calcium (kalk)
- [Structuur] heeft hard beenweefsel aan de buitenkant en is hol of gevuld met sponsachtig beenweefsel aan de binnenkant
- [Geheel] is een deel van een mens of dier en alle botten samen vormen het skelet of beendergestel
- [Functie] dient om een lichaam in model te houden, om vitale, inwendige organen te beschermen of speelt een belangrijke rol bij bewegingen
- [Gebruikswijze] wordt soms gebruikt voor het maken van gebruiksvoorwerpen en siervoorwerpen en wordt als deel van een dier ook ter bereiding van soepen gebruikt
- [Belang] is voor het lichaam van belang en speelt daarom ook een grote rol bij orgaan- en weefseldonatie
Algemene voorbeelden
Alle botten vormen het skelet dat ons lichaam 'in model' houdt.
Ze roert door de pan met het stuk bot erin. Een krachtige bouillon is goed voor een mens, wat extra zout met al dat vochtverlies.
De benige botten van zijn jongenslichaam waren nu omhuld met een nadrukkelijk aanwezige spiermassa, zijn gelaatstint blaakte van natuurlijke gezondheid, zijn pak rook naar de stomerij.
Iedere beweging komt tot stand door een samenspel van botten, spieren en zenuwen.
Beenvissen zijn vissen met echte botten.
Combinatiemogelijkheden
als subject bij een werkwoord
- breken
Wanneer het bot breekt, kan het gebeuren dat het bot door de huid naar buiten steekt. Dit heet een open fractuur.
Als een bot breekt, gaan ook de bloedvaten stuk.
En vlak onder het montuur zit het weke neusvel dat wijkt en daaronder zit het kraakbeen dat kraakt en daaronder zit het bot van de neusbrug dat breekt.
als object bij een werkwoord
- bot breken
- botten breken
Of een bot werkelijk gebroken is, kan pas uitgemaakt worden in het ziekenhuis.
Een downhiller is een specialist in het zo hard mogelijk met een mountainbike van een berg afrijden zonder alle botten te breken.
En vlak onder het montuur zit het weke neusvel dat wijkt en daaronder zit het kraakbeen dat kraakt en daaronder zit het bot van de neusbrug dat breekt.
met adjectief ervoor
- broze botten
- sterke botten
- sterkere botten
- zwakke botten
Dat de ontkalkte, broze botten een verhoogd risico op een gebroken pols of heup opleveren, is bekend.
Calcium is essentieel voor de opbouw van sterke botten.
Mensen met rachitis hebben zwakke botten (ze breken gemakkelijk) die bovendien vervormen omdat ze niet goed groeien.
Hoogbejaarden breken niet enkel hun heup omdat ze broze botten hebben, maar ook omdat ze vaker vallen.
Voor vrouwen heeft lichamelijke beweging bovendien nog een ander positief effect: het zorgt voor sterkere botten en vertraagt botontkalking.
Schotse Terriër. Een hond met sterke botten, breedgebouwd, op korte poten, die een krachtige indruk maakt.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- afgekloven bot
- afgekloven botten
- uitgebeende botten
We vinden een stuk afgekloven bot, waarschijnlijk van een hert.
Eenmaal thuis gooi ik de hondenbakjes in de vuilnisemmer en laat ze volgen door de twee ballen, het afgekloven bot en de groene riem.
De culinaire encyclopedie noemt bij de mogelijke ingrediënten separatorvlees, de vleesresten die machinaal van de uitgebeende botten zijn geschraapt.
Hij gaat door een klein poortje aan de achterzijde naar binnen, steekt de binnenplaats over, dwaalt door de lege vertrekken, ziet overal afgekloven botten, uitgedoofde vuren, verdroogde stukken brood en andere sporen van bewoning door zwervers, en loopt tenslotte door de hoofdpoort weer naar buiten.
De stinkende ingewanden, paars van kleur en groen uitgeslagen, die vreselijke bloeduitstortingen vertoonden, de uitgebeende botten werden in een hoog vat op de kar gegooid.
met ander, nevengeschikt substantief
- de schedel en de botten
- botten en schedels
- schedels en botten
- botten en tanden
- tanden en botten
De schedel en de botten zijn voor onderzoek overgebracht naar het gerechtelijk laboratorium in Rijswijk.
De Merovingische crypte en de graftomben van de graven van Brabant zijn aan Prousts fantasie ontsproten, maar onder de vloer zit wel een vracht anonieme botten en schedels verborgen.
Zoals ik al meteen vermoedde waren de botten en tanden niet van een mens, maar van een dier.
Fluoride vormt een onderdeel van tanden en botten.
Witte schedels en botten zijn een onmisbaar onderdeel van stripverhalen en tekenfilms en als zodanig niet eng, maar deze schedels zijn niet wit.
Vaste verbindingen
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- antilopebot
- beenbot
- darmbot
- dierbot
- dierenbot
- dijbeenbot
- dijbot
- dinobot
- dinosaurusbot
- dodobot
- donorbot
- enkelbot
- hadrosaurusbot
- heupbot
- hielbot
- hondenbot
- kaakbot
- kalfsbot
- kattenbot
- kauwbot
- kippenbot
- koeienbot
- konijnenbot
- lamsbot
- leverbot
- mammoetbot
- mensenbot
- neusbotje
- nijlpaardenbot
- orakelbot
- paardenbot
- runderbot
- schaambot
- schedelbot
- schouderbot
- staartbot
- steunbot
- tandbot
- telefoonbot
- tijgerbot
- vingerbot
- vleermuisbot
- voetbot
- vogelbot
- walvisbot
- wolvenbot
- zitbot
- zoogdierbot
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- botaandoening
- botaanmaak
- botaantasting
- botaanwas
- botafbraak
- botafwijking
- botanalyse
- botankylose
- botarmoede
- botbank
- botblessure
- botbreedte
- botbreuk
- botcel
- botcorrectie
- botddefect
- botdeel
- botdensiteit
- botdensitometrie
- botdichtheid
- botdonor
- botdrager
- botdystrofie
- botfractuur
- botfragment
- botgedeelte
- botgeleiding
- botgenezing
- botgroei
- bothardheid
- bothomeostase
- bothoogte
- botinfarct
- botinfectie
- botkanker
- botklacht
- botkneuzing
- botletsel
- botloos
- botmassa
- botmateriaal
- botmerg
- botmetabole
- botmeting
- botmineralisatie
- botmonster
- botmorfogene
- botombouw
- botontkalking
- botontsteking
- botontwikkeling
- botopbouw
- botoppervlak
- botpijn
- botplastiek
- botpoeder
- botproductie
- botprofiel
- botrand
- botregeneratie
- botresectie
- botresorptie
- botrest
- botrestant
- botrichel
- botrijping
- botscan
- botschade
- botschroef
- botscintigrafie
- botsnede
- botsplinter
- botspoor
- botstevigheid
- botstructuur
- botstuk
- bottenbank
- bottenbergplaats
- bottenbreker
- bottenhandel
- bottenkraker
- bottenkuil
- bottenmateriaal
- bottensoep
- bottenstelsel
- bottenzaag
- bottenzak
- bottransplantaat
- bottrilling
- bottumor
- bottunnel
- botuiteinde
- botuitgroeisel
- botuitsteeksel
- botuitzaaiing
- botvergroeiing
- botverkalking
- botverlies
- botvermeerdering
- botvervanger
- botvervanging
- botverzwakking
- botvlies
- botvondst
- botvorming
- botvuller
- botweefsel
- botwoekering
- botzaaiing
- botziekte
Als deel van een samenstellende afleiding
Als deel van een samenstellende samenstelling
bot 1.1
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.1 |
---|
Algemene voorbeelden
Bot is levend weefsel.
Werken met een levend, gekweekt implantaat vergt minder operatief ingrijpen dan het transplanteren van bot, huid of kraakbeen van een donor.
Toch bleek uit opgravingen dat zij vijfduizend jaar geleden bekwame vissers waren, te pas en te onpas even een vuurtje maakten en fijne gereedschappen uit bot konden snijden.
Osteoporose is een aandoening waarbij de botmassa (hoeveelheid bot) is verminderd.
Het verlies van bot wint het van de aanmaak van bot al rond het 35ste levensjaar.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
B - Als substantief met lidwoord 'de', mv. 'botten'
bot 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een bot…
is een platvis; is een vis; is een dier
- [Afmeting] is 35 tot 60 cm lang
- [Kleur] heeft aan de bovenkant altijd dezelfde kleur als de bodem en heeft een lichte onderkant met zwarte stippen
- [Deel] heeft ruwe, benige knobbeltjes langs het zijlijnorgaan en aan de basis van rug- en aarsvin
- [Plaats] leeft in zout water en brak water en komt zelfs voor in zoet water
- [Woongebied] komt ook voor aan de kusten van de Lage Landen
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is in staat zijn kleur en patroon aan de ondergrond aan te passen
- [Gedrag] leeft op de zeebodem, houdt van troebel water en jaagt vooral 's nachts op voedsel, voornamelijk garnalen
- [Belang] is zowel voor de beroepsvisserij als voor de hengelsport van belang
- [Onderscheid of tegenstelling] heeft een dikker lichaam en minder vlekken aan de bovenzijde dan de schol
- [Betrekking of relatie] behoort tot de familie van de schollen, omdat de ogen zich doorgaans aan de rechterzijde van de vis bevinden
Wetenschappelijke naam: Platichthys flesus
Rijk | Animalia; Dieren |
---|---|
Stam | Chordata; Chordadieren |
Klasse | Actinopterygii; Straalvinnigen |
Orde | Pleuronectiformes; Platvissen |
Familie | Pleuronectidae; Schollen |
Geslacht | Platichthys |
Soort | Platichthys flesus |
Algemene voorbeelden
De bot (Platichtys fesus) is een platvis met ruwe, benige knobbeltjes langs de zijlijn en de basis van rug- en aarsvin. Merkwaardig is zijn vermogen om de kleur van de gepigmenteerde bovenzijde aan te passen aan de ondergrond: al naar gelang de bodem varieert die kleurt van gevlekt donkerbruin tot gevlekt lichtbruin. De onderzijde is geelachtig wit met zwarte stippen.
De symmetrische schikking van de lichaamsdelen - de linkerhelft is steeds een min of meer zuiver spiegelbeeld van de rechterhelft - is een van de belangrijkste kenmerken van de gewervelde dieren. De bot met een maximale lengte van 35 tot 50 cm, heeft als larve datzelfde symmetrische uiterlijk, maar na een maand ongeveer begint hij van gedaante te verwisselen: één van de ogen - bij de bot is dat gewoonlijk, maar niet altijd, het linkeroog - verschuift naar de bovenzijde van de kop, en na een week of drie is hij een platvisje. Platvissen zoals de bot brengen het grootste deel van hun leven op de zeebodem door, waar ze vooral 's nachts op voedseljacht gaan.
We gaan van de kant vissen en gebruiken als aas de "good old" zeepier. Botten houden van troebel water, dus als de wind in je gezicht staat heb je de meeste kans. Je hoeft dan niet zo heel ver te gooien want de botten zitten dan vaak vlak onder de kant omdat zich daar een concentratie van voedsel bevindt.
Westkapelle begint ook weer wat tong op te leveren, Banjaard matig in vergelijking met drie weken geleden [...]. Ouddorp tot aan Rockanje, niet veel te beleven, Maasvlakte Westzijde (Slufter strand) wat zeebaars en bot. Stenen Glooiing en Papegaaienbek (Noordzijde Maasvlakte) wat zeebaars en tong in de avond, een enkel paling en veel bot.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
bot 1.1
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.1 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een bot…
is een consumptievis; is voedsel
- [Kleur] heeft wit visvlees
- [Smaak] heeft een zachte, weinig uitgesproken smaak
- [Deel] heeft graten die gemakkelijk te verwijderen zijn
- [Structuur] heeft visvlees met een fijne structuur
- [Functie] dient om te eten
- [Bereiding] is onder andere geschikt om te bakken, te stomen of te grillen
- [Behandeling of bewerking] wordt vaak gefileerd als diepvriesproduct aangeboden
- [Waardering] wordt minder gewaardeerd dan bv. de schol of de schar, wat volgens sommigen eigenlijk niet terecht is
- [Onderscheid of tegenstelling] heeft visvlees met een fijnere structuur dan schol
Algemene voorbeelden
Bot van de Waddenzee en van de Oosterschelde is in het najaar dik en van perfecte kwaliteit om te bakken, te stoven of te fileren.
De bedoeling van dit gerecht is, om de bot wat meer op smaak te brengen met een briekaassausje er over.
We zijn nog op zoek naar Nederlandse recepten met MSC gecertificeerde vis. Kent u een recept met bot dat u met ons wil delen?
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
bot 2.0
((vooral) in België)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een bot…
is een schoeisel
- [Gevoelsindruk] is een lompe schoen
- [Bouw] sluit hoog
- [Materiaal] is vaak van rubber gemaakt
- [Functie] wordt vooral buiten en bij werkzaamheden gebruikt
Algemene voorbeelden
Eén gratis drankje bij verkleed als boer, twee gratis drankjes als u verkleed als boer komt, met de bijhorende botten.
Hij staat desnoods ter plekke met z'n "botten" in het veld verslag uit te brengen van een speciale gebeurtenis, een betoging, een plaatselijke actie.
Gelieve ervoor te zorgen dat uw kind volgende dingen zeker meeneemt: Slaapzak + kussen [...]; Speelkledij (zeker geen nieuwe kleding); Laarsjes (botten, geen leder!); Batterijlamp, indien mogelijk; Geen snoep.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
bot 3.0
((vooral) in België)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een bot…
is een deel van een plant
- [Kleur] heeft natuurlijke kleuren, bv. groen, bruin, wit, rood of de kleur van de bloem die het wordt
- [Omvang concreet] is niet zo groot
- [Vorm] is rond of ovaal van vorm
- [Geheel] is een deel van een plant
- [Doel of bestemming] wordt een bloem of vrucht
- [Ontstaan] ontspringt in de lente aan de takken van planten, struiken en bomen
- [Tijd] ontstaat in de lente en wordt vaak ook als teken van de lente gezien
Algemene voorbeelden
Droogte en kou bemoeilijken de grasgroei wel, maar de bieten zijn gezaaid, de aardappelen geplant en de bot van de fruitbomen is geweldig.
Maar de boom schiet opnieuw bot.
Te oordelen naar het tweetal bomen in zijn buurt – één links van de spoorlijn, één rechts ervan – is het hier lente, ik zie immers bloeiende botten.
Het grootste gevaar voor de druiventeelt zit hem in de vorst tijdens het uitlopen van de botten (de maand mei) en de bloeiperiode van de druiven (de maand juni).
Als de eerste lentebloesems te voorschijn komen en de botten aan de bomen vermoeden dat het tijd wordt open te springen, dan is het ook tijd voor het Brussels Vakantiesalon.
Een erkend snoeier uit de streek stelt het als volgt: Bij de meeste fruitbomen ontstaan de vruchten uit bloemknoppen, ook botten genoemd.
Combinatiemogelijkheden
in voorzetselgroep
- in bot
- in bot staan
De takken stonden in bot, en al het dode hout dat niet werd weggehaald, verstikte het nieuwe groen.
Hier en daar takken in bot. Veel te vroeg natuurlijk. Verder tuin in absolute overwintering.
Het is een goed verzorgde, zacht glooiende mostuin met een grote verscheidenheid aan bomen en struiken. Alles staat in bot. De dagen dat de zon het, bij dit broze begin van de lente, een tijdje volhoudt, zit de tuin vol vlinders.
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
C - Als substantief met lidwoord 'de', mv. 'bots'
bot 1.0
(media, communicatie en telecommunicatie; ICT)
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een bot…
is software
- [Functie] heeft als doel een computer te beschermen of juist aan te vallen of een bepaalde onlinedienst te verbeteren
- [Activiteit of handeling] wordt automatisch uitgevoerd
- [Belanghebbende of begunstigde] dient ter bescherming van iemands computer of valt juist een computer aan
- [Instrument] draait op een computer, soms vanaf een andere computer
- [Medium] werkt door middel van geprogrammeerde software
Algemene voorbeelden
Een bot (kort voor robot) is een programma/script dat voortdurend actief is.
Wat is een "bot"? "bot" staat voor "robot". Het is normaalgesproken een script dat wordt gedraaid door een client of een ander programma (in perl, C, en soms nog minder bekende programmeertalen). Bots zijn normaalgesproken niet nodig op IRC. Een bot probeert meestal een channel te "beschermen" tegen overnames.
Bots worden gebruikt door zoekmachines om websites te indexeren, maar kan ook worden gebruikt voor minder legale zaken. Een bot wordt door hackers gebruikt voor het infecteren van computers, zodat ze bepaalde handelingen op de computer kunnen uitvoeren, zoals het verzamelen van gegevens of een achterdeurtje openen (backdoor) op de computer.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
D - Als adjectief
bot 1.0
Algemene voorbeelden
Het kan daardoor gebeuren dat mikroskopisch kleine stukjes van het staal aan het werktuig "blijven kleven" - door de gelijkaardige struktuur ervan voelen ze zich er als het ware thuis. Het werktuig verliest daardoor geleidelijk zijn goede vorm; een mes wordt bij voorbeeld bot.
Tijdens de warming-up in de ochtenduren 'holde' hij nog op de hem bekende wijze met botte schaatsen door de hal, iets dat hem op een schrobbering van Mueller kwam te staan.
Zijn enige instrumenten zijn een botte schaar en een elektrisch scheerapparaat.
En terwijl ik me ergerde, bedacht ik dat - indien buurmans scheermes al te bot was voor zijn harde stoppels - hij het op dezelfde wetsteen kosteloos op snee kon brengen en zonder uit zijn eigen huis te hoeven.
Vlekkengids [...]. Rubbervlekken op plantaardige vloerbedekking, metalen en gelakte houtsoorten krijgt u meestal weg met een goed warm sopje. Satésaus: Eerst zoveel mogelijk wegnemen met absorberend papier of wegkrabben met de botte kant van een mes.
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- bot mes
- botte mes
- botte messen
Als ik met mijn linkervoet tegen een voetbal trap, dan is het alsof ik doormidden gesneden word met een bot mes.
Gebruik scherpe messen en zagen (een bot mes of een botte bijl kan afschampen).
Indien je met botte messen of messen met inkepingen snijdt vergroot de kans op ongave, rafelige snijwondes.
'Laat mij dat maar doen,' zegt M, en hij zaagt zich met het korte botte mes en zijn vork een weg door de kip.
Vaste verbindingen
bot 2.0
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 2.0 |
---|
Algemene voorbeelden
'Wat moet ik daarmee?' zegt ze bot tegen Emma.
Geen omslachtige beleefdheden. Beleefdheid is maar verbloeming en daarom leugenachtig. Het moet juist 'eerlijk', wat meestal neerkomt op bot. Het moet kort en krachtig, wat neerkomt op ongenuanceerd. Het moet los en informeel, wat neerkomt op ruw en drammerig, in stratenmakerstaal.
Rum zou ik bestellen, geen bier, want dat was voor de botte proleten die hier met hun lompe vanzelfsprekendheid hingen rond te hangen zonder ontzag voor de openbaring van het hogere, die haar aanspraken zonder hun ziel te branden en haar misschien ook zelfs pop noemden.
"Of hij even uit een telefooncel bellen wil naar de programmadirecteur. Die weet niets van de komst van een Marokkaanse familie", zegt de receptioniste bot.
Maak je er vooral niet vanaf met een botte "geen commentaar".
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- een botte boer
- een botte boeren
Samen met andere etiquetteboeken uit die tijd krijgt men een goed beeld van hoe Hollanders langzaam veranderden van lompe en botte boeren uit de middeleeuwen in fatsoenlijke burgers van de renaissance.
Techneuten zijn houthakkers en botte boeren, vertelde een manager van PTT Telecom begin dit jaar op het congres 'Scholing, bouwsteen van je carrière' - doelend op de soms gebrekkige omgangsvormen van ingenieurs.
- een botte weigering
Indien Air France of Crédit Lyonnais in hun voortbestaan worden bedreigd zonder hulp van de overheid, is een botte weigering gewoon ondenkbaar.
Het was echter niet opportuun om, precies in dit geval, te besluiten tot een botte weigering.
Charles verwachtte een botte weigering, maar tot zijn opluchting maakte Niel geen enkel bezwaar.
Het was geen botte weigering, en dat gaf zijn vader wat moed.
met ander, nevengeschikt adjectief
- bot en lomp
- lompe en botte
- lomp, bot
Uw laatste brief was bot en lomp!
Hij is degene, die zulk lomp, bot en zondig gedrag bevordert, onder het mom van sociale aanvaardbaarheid en meedoen met de maatschappelijke trend, om een passende partner te zoeken.
Samen met andere etiquetteboeken uit die tijd krijgt men een goed beeld van hoe Hollanders langzaam veranderden van lompe en botte boeren uit de middeleeuwen in fatsoenlijke burgers van de renaissance.
Vaste verbindingen
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als deel van een samenstellende samenstelling
bot 2.1
Algemene voorbeelden
Wat we nodig hebben zijn verhalen en betekenis, geen botte feiten.
Ritme en melodie steken de draak met bot cijfermateriaal, en tonen dat de mens hier springlevend is.
Als iemand van de huisgenoten eens aan Hans vroeg waarom hij in plaats van een tentamen te doen zoveel tijd en energie besteedde aan die flauwekul, antwoordde Hans gekwetst: 'Daar hebben jullie geen verstand van, met jullie botte bêta-koppen.'
Zolang dat niet gebeurt is het gevaar levensgroot dat ook de volgende herstructurering van de universiteit blijft steken in de inmiddels bekende combinatie van botte bezuiniging en holle frasen over de 'kwaliteitsverbetering' van het hoger onderwijs.