peper


peper 1.0

afbeelding

Bron: Rainer Zenz
( CC BY-SA 3.0 )

specerij van gedroogde en gemalen bessen van de peperplant Piper nigrum, met een scherpe, hete smaak; specerij die bestaat uit (gemalen) peperkorrels; korrelpeper
In toepassing op de specerij in korrelvorm en in gemalen toestand. Peper wordt heel vaak in combinatie met zout gebruikt. Bij deze "echte peper" is het smaakgevend bestanddeel piperine.

Semagram (extra betekenisinformatie)


Peper…

is een specerij; is een stof; is voedsel

  • [Kleur] is meestal zwart of wit, maar afhankelijk van de rijping van de bessen of vruchten zijn er ook rode en groene peperkorrels
  • [Smaak] heeft een scherpe, hete smaak
  • [Geheel] wordt vaak samen met zout genoemd of op tafel gezet
  • [Functie] wordt gebruikt om voedsel op smaak te brengen en dan vooral om het pittig te maken
  • [Herkomst of oorsprong] komt van gemalen peperkorrels (bessen of vruchten van de peperplant)
  • [Plaats van herkomst] was vroeger vooral afkomstig uit India maar de plant waaruit de peper gewonnen wordt, wordt nu ook verbouwd in andere, vooral Aziatische landen
  • [Toestand algemeen] is verkrijgbaar in de vorm van korrels of in de vorm van poeder
  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] was vroeger een erg dure specerij
  • [Stoffelijke eigenschap algemeen] werkt zeer prikkelend, bv. als het per ongeluk in je neus of je ogen komt

Algemene voorbeelden


In kom doen: olie, azijn, mosterd, zout, peper. Tot sausje roeren. Veldsla erdoor roeren.

http://www.champignon.nl/recept/oester/veldsla.html

Toen ik knoopjes aan het aanzetten was op mijn nieuwe bloesje, pakte mijn jongste zoon een knoopje en stopte dat in zijn neus [...]. Nou toen heb ik maar de peper gepakt en dat in zijn neus gestrooid. Toen hij moest niezen kwam gelukkig het knoopje er ook uit.

http://www.ouders.nl/xinz9905.htm

Zijn vader braadde de riante biefstukken, aan niemand zou hij dat overlaten, en Izzy keek toe. Hij reikte hem de peper, het zout – een plechtig ceremonieel – terwijl zijn moeder de tafel dekte met het witte tafelkleed, een erfenis, en de kaarsen aanstak.

Liefdesmeer & andere verhalen, Chaja Polak,

Mosterd. Een combinatie van mosterdolie, azijn, water, suiker, zout en specerijen waaronder peper.

http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • peper malen

Voeg de bouillon toe, wat zout en laat alles 35 minuten stoven in half gesloten pan. Proef op zout, maal er peper naar wens bij en bind het stoofvocht met aardappelmeel.

NRC,

met adjectief ervoor


  • echte peper
  • versgemalen peper

Onze pepers zijn hoofdzakelijk afkomstig uit Zuid-Amerika en werden rond 1500 naar Europa gebracht. Gedroogd en vermalen worden ze gebruikt als surrogaat voor de echte peper.

De Standaard,

Maak een mengsel van wat olie, wat citroensap en versgemalen peper.

http://www.goldweb.nl/culinair/

met adjectivisch voltooid deelwoord


  • gemalen peper
  • grof gemalen peper

Je koopt een scharrelbout, dat is een kippepoot van ongeveer 300 gram en die stop je in een pannetje met koud water waar je ook wat zout en gemalen peper bij doet.

NRC,

Grof gemalen peper naar smaak toevoegen.

http://www.delicatessenhuis.nl/

met voorzetselgroep


  • peper uit de molen

Parelhoenboutjes met wijngaardslakken en Grimbergen Dubbel vier: parelhoenboutjes; 24 middelgrote wijngaardslakken (pot of blik); twee uien; twee eetlepels tomatenpuree; twee takjes tijm; 1 dl kippenbouillon; twee eetlepels zonnebloemolie; twee eetlepels roomboter; twee tenen knoflook; 1,5 dl Grimbergen Dubbel (flesje van 30 cl); vier eetlepels fijngehakte peterselie; peper uit de molen en zout naar smaak.

http://www.biercuisine.nl/

in voorzetselgroep


  • kruiden met peper
  • bestrooien met peper
  • op smaak brengen met peper
  • kruiden met peper en zout
  • bestrooien met peper en zout
  • op smaak brengen met peper en zout

Champignons in 2 snijden en laten bakken in wat boter, kruiden met peper.

http://users.pandora.be/alcolon/kipfiletoploonsewijze.htm

Het gebraad dichtschroeien in de hete boter en daarna kruiden met peper en zout.

http://www.xquis.com/recipes/_nl/mignongebraad_met_look_en_oesterzwammen_4.htm

met onbepaald voornaamwoord


  • genoeg peper
  • wat peper
  • weinig peper

'Proef even of er genoeg peper in zit,' zei ze tegen Vincent.

Verbroken zwijgen, J. Bernlef,

Als ze kookte vroeg ik altijd of er nog wat peper in mocht.

Zomaar een geval, Dave Goldstein,

Snijd de courgettes in stukken van 3-3½ cm. Strooi daar weinig peper en zout op.

http://www.quanjer.nl/diversen/kalfsoesters_met_citroensaus_en_.htm

met ander, nevengeschikt substantief


  • peper en zout
  • zout en peper
  • peper en nootmuskaat

Voeg naar smaak peper en zout toe.

http://www.ctbi.nl/

Breng de saus verder op smaak met peper en zout.

http://www.leeuwardercourant.nl/Index/0,4696,,00.html?sHoofdUrl=http%3A%2F%2Fwww.leeuwardercourant.nl%2FPagina%2F0%2C7103%2C23-2-4165-5857--1389--%2C00.html,

Breng op smaak met zout en peper en laat alles op een hoog vuur tot een dikke saus inkoken.

NRC,

Maak de kool op smaak af met peper en nootmuskaat.

http://www.degroentenman.nl/

Vaste verbindingen


gemalen peper

groene peper

  1. peper uit onrijpe peperbessen die geconserveerd waren in bijvoorbeeld azijn of zout water

    Aan de mosterd worden diverse kruiden en specerijen toegevoegd, bijvoorbeeld mosterd met groene peper.

    http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

grove peper

  1. ongemalen of grof gemalen peperkorrels

    Leg het zwoerd in een grote gietijzeren pan. Voeg bij de zuurkool de uien met de kruidnagels, jeneverbessen, de grove peper, het kruidenbosje, het vlees en de reuzel.

    http://eet.punt.nl/category/view/stoofpotjes

heet als peper

  1. zeer geil

    Ze wilde. O ja, ze wilde dolgraag. Ze was heet als peper en bereid alle aktiviteiten van een minnaar over te nemen, hem fijn te verwennen.

    Een hete ijssalon, Heere Heeresma,

peper in iemands gat strooien; iemand peper in zijn gat stoppen; iemand peper in zijn gat strooien

  1. ( (vooral) in België; informeel)
    iemand aanzetten tot (meer) actie

    Werkonwilligen gaan ze wat peper in hun gat strooien, zodat het krentzitten onbehaaglijk wordt.

    http://www.fora.be/showthread.php?t=50509&page=9

peper in iemands reet strooien; iemand peper in zijn reet stoppen; iemand peper in zijn reet strooien

  1. ( (vooral) in Nederland; informeel)
    iemand aanzetten tot (meer) actie

    Er valt nog veel werk te verzetten, want lef en ambitie zijn op dit moment ver te zoeken bij de Europese Commissie en minister Cramer. De hoogste tijd om ze een flinke dosis peper in de reet te strooien.

    http://www.nielsvandenberge.nl/?cat=1

peper in zijn gat hebben

  1. ( (vooral) in België; informeel)
    erg actief zijn

    Na het aperitief en de huisgemaakte spaghetti zaten we dan ook allen gezellig samen met nog een drankje, een babbeltje en zelfs een dansje. Frank had precies peper in zijn gat, er zou en er moest gedanst worden!

    http://www.lievergelijk.be/index.php/terugblik/weekend-liever-gelijk-2013

peper in zijn reet hebben

  1. ( (vooral) in Nederland; informeel)
    erg actief zijn

    Temperament was iets waar het mij volledig aan ontbrak, en dat gold eigenlijk voor alle Nederlandse vrouwen; we hadden geen peper in onze reet zoals de vrouwen in andere culturen, die ook meer peper aten.

    http://www.jannekejonkman.nl/html/index.php?page_id=59

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als deel van een samenstellende afleiding


peper 1.1

afbeelding

Bron: David Monniaux
( CC BY-SA 3.0 )

tropische plant waarvan de bessen de groene, witte en zwarte peper leveren; peperplant; Piper nigrum

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.1

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een peper…

is een plant

  • [Soort] is een klimplant
  • [Product of vrucht] draagt in trossen groeiende bessen die verwerkt worden tot specerij

    Algemene voorbeelden


    Om alle verwarring te vermijden, moet worden opgemerkt dat de pepers waar wij het hier over hebben, niets te maken hebben met de echte peper, Piper nigrum, een tropische klimplant afkomstig uit Oost-Indië.

    De Standaard,

    Woordfamilie


    Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


    peper 2.0

    scherpe specerij uit gedroogde en gemalen vruchten van andere planten dan de peperplant Piper nigrum, bijvoorbeeld cayennepeper uit chilipepers of szechuanpeper uit vruchtjes van een aan de citrusvruchten verwante plant uit de wijnruitfamilie
    In deze betekenis gebruikt men vaker een samenstelling, bijvoorbeeld cayennepeper. In de specerij uit chilipepers is het smaakgevende bestanddeel capsaïcine.

    Semagram (extra betekenisinformatie)


    Peper…

    is een specerij; is een stof; is voedsel

    • [Kleur] heeft een rode kleur
    • [Smaak] heeft een scherpe, pittige smaak
    • [Functie] wordt gebruikt om voedsel op smaak te brengen en dan vooral om het pittig te maken
    • [Bereiding] wordt bereid door vruchten van planten uit de nachtschadefamilie of andere planten te drogen en te malen
    • [Herkomst of oorsprong] bestaat uit gedroogde en gemalen vruchten van andere planten dan de peperplant Piper nigrum, bijvoorbeeld cayennepeper uit chilipepers of szechuanpeper uit vruchtjes van een aan de citrusvruchten verwante plant uit de wijnruitfamilie

    Algemene voorbeelden


    Szechuanpeper. Deze peperbesjes hebben een rode kleur en lijken op kleine bloemknopjes waarvan sommige zijn opengesprongen. De Kantonese naam is daarom ook fahjiu, 'bloempeper'. De peper is minder scherp dan de witte of zwarte peperkorrels, maar heeft een heel aromatische, beetje verdovende smaak.

    http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

    Combinatiemogelijkheden


    met adjectief ervoor


    • rode peper

    Sommige rebellen vertellen dat ze de neuskegel van de huls op hun granaatwerper losdraaien om er vervolgens rode peper in poedervorm in te gieten. "Als ze niet geraakt worden door de granaatscherven, is er nog altijd de peper die hun ogen tijdelijk verblindt", zegt Abrel, een andere strijder.

    De Standaard,

    Woordfamilie


    Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


    Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


    peper 2.1

    afbeelding

    Bron: Topjabot
    ( Publiek domein )

    plant uit de nachtschadefamilie (Solanaceae), wijnruitfamilie (Rutaceae) of mirtefamilie (Myrtaceae), waarvan de gedroogde en gemalen vruchten of zaden gebruikt worden als specerij, zoals de Spaanse peper en de cayennepeper, piment en szechuanpeper

    Betekenisbetrekking


    metonymie
    Betrokken betekenissen 3.0 : 3.1

    Semagram (extra betekenisinformatie)


    Een peper…

    is een plant

    • [Soort] is een plant uit de nachtschadefamilie, wijnruitfamilie of mirtefamilie
    • [Product of vrucht] draagt vruchten die als groente of als smaakmaker gebruikt worden

      Algemene voorbeelden


      Pepers en paprika's zijn eenjarige planten.

      De Standaard,

      In de moestuin van de familie stonden toen enkele pepers, die Edmund een paar jaar eerder van een reiziger uit Mexico gekregen had.

      De Standaard,

      Het bedrijf is nog steeds in familiehanden en op Avery Island bloeien nog altijd de kleurrijke pepers, die ondertussen van botanisten de officiële naam "Tabascopeper" gekregen heeft.

      De Standaard,

      Woordfamilie


      Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


      Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


      peper 3.0

      afbeelding

      Bron: Pinpin
      ( CC BY-SA 3.0 )

      langwerpige rode, soms groene of gele besvrucht van Capsicum annuum, die als groente gebruikt wordt en een scherpe smaak heeft; rode peper; chilipeper als vruchtgroente
      Vaak uitsluitend in toepassing op de hete, zogenaamde Spaanse pepers of rode pepers en dan onderscheiden van paprika's. Soms zowel in toepassing op de hete pepers als op de paprika's. Vaak ook in de verkleiningsvorm pepertje.

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Een peper…

      is een vrucht; is een groente; is voedsel

      • [Kleur] is rood, groen of geel
      • [Smaak] heeft vaak een pittige smaak, maar er zijn ook mild smakende soorten
      • [Vorm] is een langwerpige en smalle vrucht (hete pepers) of is meer blokvormig (paprika)
      • [Geheel] is de vrucht van een plant uit het geslacht Capsicum
      • [Functie] wordt gegeten als groente; wordt ook gebruikt als smaakmaker om een gerecht pittiger te maken
      • [Gebruikswijze] wordt meestal in kleine reepjes of stukjes gesneden en verwerkt in gerechten; wordt vaak verwerkt in stoofschotels en in wokgerechten
      • [Gebruiker] wordt veel gebruikt in de oosterse keuken

      Algemene voorbeelden


      Wist je dat er een heleboel verschillende soorten pepers zijn? Iedereen denkt bij het woord peper aan de Spaanse peper, een dunne rode lange peper, terwijl er zoveel mogelijkheden zijn. Wat dacht je van gele, oranje, bruine of zelfs paarse pepers?

      http://chillipeper.nl/

      Scherpe pepers, chili's en cayennepepers, zijn meestal kleine rode vruchten.

      De Standaard,

      Pepers zijn in de groentela van de koelkast 1- 2 weken houdbaar.

      http://www.degroentenman.nl/

      Cayennepeper. Wordt gemaakt van een kleine hete chilipeper. De pepers worden gedroogd en vervolgens gemalen.

      http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

      Wij hebben generaties lang pepers, bonen en tortilla's gegeten.

      De grens van glas, Carlos Fuentes,

      Combinatiemogelijkheden


      als object bij een werkwoord


      • de pepers fijnhakken
      • de pepers fruiten
      • de pepers in reepjes snijden

      Hij had zwaardvis gekocht, twee verse rode pepers, een knoestig stukje gemberwortel, een bosje koriander, basmatirijst in een bruine papieren zak en een fles paarsrode wijn [...]. Hij legde de pepers op een bord en hakte ze fijn.

      Bezeten van mij, Nicci French,

      Giet wat olijfolie in een pan en fruit hierin de pepers, de gember en de sjalotjes tot ze glazig zijn.

      http://www.uitgeverij-p.be/creatief/creatief/003.htm

      Snijd op een stevige plank de pepers in reepjes en de ui fijn.

      http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

      met adjectief ervoor


      • groene pepers
      • hete pepers
      • pikante pepers
      • pittige pepers
      • rode pepers
      • scherpe pepers
      • verse pepers

      Je moet er beslist naartoe om een Original Sloppy Joe te eten, een hamburger met een unieke saus van kruiden, groene pepers, uien en selder.

      De Standaard,

      Heet weer maakt hete pepers en naarmate de pepers rijpen, worden ze nog heter.

      De Standaard,

      Pikante pepers. Pepers (ook wel Spaanse pepers of chilipepers genoemd) zijn familie van de paprika. Het zijn pikante smaakmakers, die niet alleen scherp smaken maar ook zorgen voor een lekker aroma aan gerechten.

      http://www.24kitchen.nl/news/info-fun/food-facts/rode-en-groene-pepers

      Ook smaakt makreel erg lekker in combinatie met pittige pepers en scherpe kruiden, zoals die in de Indonesische keuken worden gebruikt.

      http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

      De avondmaaltijd bestaat uit koude gazpachosoep van rode pepers, drie gegrilde chipolataworstjes per persoon, een hardgekookt ei en een potje yoghurt met ananassmaak, voor de verandering van het merk Yoplait.

      Costa del Crimen, Stan Lauryssens,

      Scherpe pepers, chili's en cayennepepers, zijn meestal kleine rode vruchten.

      De Standaard,

      Verse pepers zijn een pittige vruchtgroente. Zeg maar een scherpe paprikasoort. En net als bij paprika: groen als ze jong geplukt, en rood als ze volrijp zijn. De pittigheid zit niet in de kleur maar in de concentratie van capsaïcine.

      http://www.degroentenman.nl/

      Houdt u van pittig en scherp, zorg dan dat u altijd een paar verse pepers in huis hebt.

      http://www.degroentenman.nl/

      met adjectivisch voltooid deelwoord


      • gedroogde pepers
      • ingemaakte pepers

      Het boek beschrijft meer dan 140 tongstrelende gerechten, bevat een uitgebreide geïllustreerde gids van de vele soorten chilipepers en chilipeperproducten, en geeft tips voor het bewaren en bereiden van verse en gedroogde pepers.

      http://www.surprisekookgerei.nl/index.html?target=p_5323.html=nl

      Spoel de ingemaakte pepers uit een potje af onder de kraan.

      NRC,

      met ander, nevengeschikt substantief


      • pepers en paprika's

      Bedenk echter dat pepers en paprika's hier niet inheems zijn, zodat kouder weer de groei sterk kan afremmen.

      De Standaard,

      Ik kan niet ontkennen dat ook ik verlekkerd ben op de zonnige schotels van de Provence. Pepers en paprika's horen daar als vanzelfsprekend bij.

      De Standaard,

      Vaste verbindingen


      rode peper

      1. langwerpige rode, soms groene of gele besvrucht van Capsicum annuum, die als groente gebruikt wordt en een scherpe smaak heeft; Spaanse peper; peper

        Synoniem: chilipeper; Spaanse peper; peper

        Semagram (extra betekenisinformatie)


        Een rode peper…

        is een peper; is voedsel

            De avondmaaltijd bestaat uit koude gazpachosoep van rode pepers, drie gegrilde chipolataworstjes per persoon, een hardgekookt ei en een potje yoghurt met ananassmaak, voor de verandering van het merk Yoplait.

            Costa del Crimen, Stan Lauryssens,

          Spaanse peper

          1. langwerpige rode, soms groene of gele besvrucht van Capsicum annuum, die als groente gebruikt wordt en een scherpe smaak heeft; rode peper; peper

            Synoniem: chilipeper; rode peper; peper

            Semagram (extra betekenisinformatie)


            Een Spaanse peper…

            is een peper; is voedsel

                Lombok (Spaanse peper, rood en groen). Het verschil tussen de groene en de rode Spaanse peper is dat de rode rijp en dus scherp is, terwijl de groene nog niet rijp en daardoor zachter is.

                http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

              Woordfamilie


              Als deel van een afleiding


              Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


              peper 4.0

              plant waarvan de vruchten niet verwerkt worden tot specerij, maar waarvan bepaalde delen, bijvoorbeeld de blaadjes aan peper doen denken door hun smaak; plant met peperachtige smaak
              Alleen in een aantal samenstellingen.

              Betekenisbetrekking


              metafoor
              Betrokken betekenissen 1.0 : 4.0

              Woordfamilie


              Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


              Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


              peper 5.0

              met peper en andere kruiden bereide saus of ragout; met peper bereid gerecht
              In de samenstelling hazenpeper.

              Betekenisbetrekking


              metonymie
              Betrokken betekenissen 1.0 : 5.0

              Woordfamilie


              Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen