portret


portret 1.0

afbeelding

Source: Jack Mitchell
( CC BY-SA 3.0 )

afbeelding

Source: White House Press Office (WHPO)
( Publiek domein )

afbeelding die men met behulp van de beeldende kunsten of fotografie maakt van een of meer personen om de gelaatstrekken en het uiterlijk vast te leggen op louter werkelijkheidsgetrouwe wijze of met een creatief of artistiek doel, en die doorgaans wordt ingelijst om ergens te hangen of te plaatsen

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een portret…

is een afbeelding; is een stoffelijke zaak

  • [Dimensie] is tweedimensionaal
  • [Kleur] wordt traditioneel gemaakt in kleur en in de fotografie soms ook in zwart-wit
  • [Constructie] wordt vaak ingekaderd in een lijst die men ergens kan ophangen of opstellen
  • [Materiaal] is vaak vervaardigd uit doek, hout, bestaat uit fotopapier of wordt gegraveerd in metaal e.d.
  • [Functie] dient om de gelaatstrekken en het uiterlijk louter werkelijkheidsgetrouw of met een creatief of artistiek doel weer te geven
  • [Herkomst of oorsprong] wordt gemaakt door een beeldende kunstenaar of door een fotograaf
  • [Vervaardiging] wordt meestal vervaardigd door schilderen of door fotografie
  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] beeldt vaak een enkele persoon af zoals bij het individuele portret en het zelfportret maar kan ook verschillende personen weergeven zoals bij het groepsportret; beperkt zich in de voorstelling van de geportretteerde vaak tot de weergave van het gezicht of van het hoofd en de schouders maar kan ook een groter deel van het lichaam tonen, zoals het portret 'ten halven lijve', het kniestuk dat een zittende persoon vanaf de knieën afbeeldt en het portret 'ten voeten uit' dat de geportretteerde tot en met de voeten, veelal zittend of staand, laat zien; vertoont vaak een volledige gelijkenis of realistische weergave maar kan ook idealiseren of psychologisch karakteriseren; is doorgaans geheel uitgewerkt in zijn weergave van lijnen, kleuren en details
  • [Activiteit of handeling] drukt gevoelens uit voor de geportretteerde, zoals genegenheid, eerbied, verheerlijking enz. of herinnert aan een gebeurtenis, ontmoeting of gelegenheid
  • [Gebruikswijze] wordt meestal in een lijst aan de muur gehangen of ergens opgesteld
  • [Onderscheid of tegenstelling] onderscheidt zich van de schets door de grote mate van uitwerking van lijnen en kleuren, en afhankelijk van de stijl en periode, ook van de detaillering; onderscheidt zich van de driedimensionale voorstellingen van de beeldhouwkunst

Algemene voorbeelden


Het Amsterdamse Rijksmuseum toont vanaf vandaag een schilderij dat de Engelse societyschilder sir Thomas Lawrence in 1817 schilderde. Het stelt mevrouw Baring voor [...]. Aanvankelijk moest de heer Baring er ook op maar voordat het af was besloot het paar te scheiden. Mevrouw Baring liet het deel met haar man erop nog in het atelier wegsnijden. Waar het portret van de echtgenoot is gebleven is onbekend.

De Standaard,

Tot die tijd schilderden de Waldmüllers, de Fendi's en de Neders af en toe zo'n maatschappijkritisch doek. Tussen de portretten van de rijke burgers door.

NRC,

De term 'portret' wordt effectief nooit gebruikt voor een sculptuur. In dat geval spreekt men van een kop, een buste of een standbeeld.

De Standaard,

Ze mochten poseren zoals het hun best uitkwam. Het resultaat zijn eenvoudige, integere portretten van mensen die frontaal in de lens kijken. Verwondering roepen ze niet op. Daarvoor zijn ze te vrijblijvend, ontberen ze een werkhypothese die ruimer is dan een pretentieloos fotojournalistiek gebaar.

De Standaard,

Het is nooit meer echt goed gekomen tussen mij en de fotografen, tussen mij en de camera's. De onbevangenheid waarmee ik toen in de lens heb gekeken, daar is later geen sprake meer van. Op dat portret is ook te zien dat mijn haar toen helblond was.

De dieven zijn al gaan slapen, Leo Pleysier,

Wat is portretrecht? In publicaties is het niet zonder meer toegestaan om portretten van mensen te gebruiken. Iemand kan tegen een publicatie van zijn portret in het geweer komen indien hij een 'redelijk belang' heeft. Zo'n belang kan verschillende gronden hebben. In de eerste plaats kan de persoonlijke levenssfeer van iemand in het geding zijn.

http://www.bno.nl/nl/bno/index.html

Combinatiemogelijkheden


als subject bij een werkwoord


  • hangen
  • staan

Aan de wanden van het chique kantoorgebouw hangen voornamelijk onopvallende landschappen en portretten.

NRC,

Er hing ook weer een levensgroot portret aan de muur. Een vent met een sabel geloof ik.

Twee vorstinnen en een vorst, R.J. Peskens,

Dat portret in het salon hangt er voor buitenstaanders.

Alle verhalen, Kristien Hemmerechts,

Op zijn nachtkastje stond een portret van Wilma.

Engelen van het duister, Jan Siebelink,

als object bij een werkwoord


  • een portret schilderen
  • een portret tekenen

Behalve portretten heeft hij ook veel landschappen geschilderd.

NRC,

Koning Charles II koopt bloemstillevens van zijn hand en de graaf van Buckingham dient zich aan als maecenas. Op diens aandringen begint hij ook portretten te schilderen.

NRC,

Gisteravond heb ik wel getracht om een portret te tekenen van mezelf. Mijn tekentalent is uiterst bescheiden. Ik wou een foto van mezelf natekenen, legde doorschijnend papier op een recent kiekje en trok de contouren van mijn hoofd, haarlijn, ogen, neus en mond nauwgezet na. Het resultaat leek nergens op, en vast niet op mij.

Vliegen in een spinnenweb, Fernand Auwera,

  • een portret maken van iemand

Bij de dood van Stalin vraagt Louis Aragon, tevens directeur van het blad Lettres françaises, aan de grote communistische kunstenaar Pablo Picasso om een portret te maken van het overleden staatshoofd.

Over de opkomst en het verval van de dynamo; Een zekere rilling, Kamiel Vanhole,

Een fotograaf zet de tijd stil, maar door zijn reizen hoopt Conor die weer in beweging te krijgen [...]. Hij probeert de vergeelde zwartwitfoto's in te kleuren. Op die manier spint hij een boeiend en complex verhaal over zijn verleden, maar hij kan niet alle hiaten invullen en geheimen ontrafelen [...]. Zijn moeder blijft ondanks de talloze portretten die zijn vader van haar maakte, een schim. Conor legt er zich moeizaam bij neer dat zelfs foto's geen betrouwbaar geheugen aanreiken.

De Standaard,

met adjectief ervoor


  • een conventioneel portret
  • een fotografisch portret
  • een klassiek portret
  • een prachtig portret

In de Lochkamera-Portraits (1988), een reeks kunstenaarsportretten, experimenteert Wesely voor het eerst met een zelfgemaakte gaatjescamera. De opnametijden variëren van zes tot twintig minuten. Wesely legt niet zoals in een traditionele portretfoto de uitdrukking van een moment vast. Toch zijn het heel persoonlijke, zelfs fragiele portretten. De pose van de kunstenaars heeft iets ritueels. Alsof ze beseffen dat ze hun beeld boetseren en dat de eigenheid daarvan kan worden uitgewist door hun bewegingen. Het gelaat, het zwaartepunt van elk conventioneel portret, is doorgaans het minst duidelijk afgetekend.

De Standaard,

Hij begon te vertellen over een schrijver van wie niet één titel mij te binnen wilde schieten, maar wiens door krant en tijdschrift regelmatig afgedrukte fotografische portret mij al vaak, telkens weer, veel plezier had geschonken.

Wees maar niet bang, Christophe Vekeman,

Het is vaak de afwisseling tussen een nauwkeurig geschilderd gezicht, een hand of een ander detail en de trefzekere brede penseelstreken waarmee de rest vaag wordt aangeduid die spanning verlenen aan de schilderijen van Degas. Hij voegt iets nieuws toe aan het statische, klassieke portret: het vluchtige moment.

NRC,

  • een enorm portret
  • een levensgroot portret
  • een ovaal portret

Tijdens de sandinistische regeringen (1979-1990) werd het plein opgesierd door een enorm portret van Carlos Fonseca. De revolutionaire held stierf drie jaar voordat de sandinisten in 1979 aan de macht kwamen bij de omverwerping van de diktatuur van Somoza.

De Standaard,

Naast de Gobelinzaal ligt de Eetkamer, waar negen levensgrote portretten van leden van het geslacht Van Tuyll van Serooskerken een voorvaderlijke galerij vormen.

http://www.slotzuylen.com/

Het ovale portret van de oude Bailly bevindt zich op het kruispunt van de diagonalen. Rustend op de tafel maakt het deel uit van het vanitas-stilleven.

Waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt, Douwe Draaisma,

  • een antiek portret
  • een historisch portret
  • een zeventiende-eeuws portret

Je ziet daar aan die muur bij de keuken dat antieke donkere portret van een edelman uit de zestiende eeuw.

http://www.antrop-ver.nl/motief/nummers/motief62-1.htm,

Onze stappen werden gedempt door een kostbaar Savonnerietapijt en aan de muren tussen de ramen hingen, voor zover mijn kennis op dit gebied reikte, behalve enkele historische portretten ook twee eerbiedwekkende gobelins uit de Manufacture de Beauvais.

Op toernee met Leopold Sondag, Ward Ruyslinck,

In Boymans is het totale eigen bezit aan zeventiende-eeuwse portretten opgehangen. Deze expositie maakt deel uit van de reeks waarin het gehele schilderijenbestand van het museum na onderzoek, restauratie en catalogisering in etappes getoond wordt.

NRC,

  • een mooi portret
  • een prachtig portret

Bij sommige camera's zal de flitsfunctie zich automatisch aanzetten. Anders kan je meestal zelf de flitsfunctie met een knopje aanzetten. Als je buiten een mooi portret wil maken, is een licht gesluierde zon het gemakkelijkste en mooiste licht. Het is net krachtig genoeg om schaduwen te geven die het gezicht ronding geven, terwijl de schaduwen ook weer niet té krachtig zijn.

http://www.nevens.be/

Hij tekende en schilderde wat hij zag, wat hem raakte, wat zijn leven uitmaakte. Prachtige portretten tekende hij op de achterkant van doodsbrieven of telegrammen. Veel werk gaf hij weg.

De Standaard,

met adjectivisch tegenwoordig deelwoord


  • een aangrijpend portret
  • een indringend portret
  • een schitterend portret

Deze schilder, van overigens onvoltooid blijvende doeken, blijkt een aangrijpend portret te hebben gemaakt van de Koning.

NRC,

De tentoonstelling in Elsene [...], geeft een goed beeld van Klossowski's wereld. Behalve de erotische taferelen hangen er indringende portretten van onder meer André Breton, Jean Paulhan en Michel Butor.

De Standaard,

In het oude Rome, in de renaissance en de barok werden schitterende portretten gemaakt ter verheerlijking van heersers en andere beroemdheden die hierdoor, hoe gelijkend de beeltenis ook was, meer een begrip dan een mens voorstelden.

De Standaard,

met adjectivisch voltooid deelwoord


  • een geëtst portret
  • een geschilderd portret
  • een getekend portret
  • een in bruine tonen geschilderd portret
  • een vlot gepenseeld portret

Er zijn ook Franeker connecties met Rembrandt. Zo maakte Rembrandt een geëtst portret van de Franeker hoogleraar in de medicijnen Johannes Antonides van der Linden (1609-1664).

http://www.hannemahuis.nl/hannemahuis/activiteitenkalender_3139/item/lezing-harlingen-in-de-tijd-van-rembrandt-door-hugo-ter-avest_18501.html,

Om veel geschilderde en getekende portretten van iemand te zien is toch interessanter dan foto's.

NRC,

Speciaal voor kinderen zitten achter kleine luikjes vragen en opdrachten. Deze worden gesteld door getekende portretten en vormen zo een leidraad door de tentoonstelling.

http://www.muscom.nl/museum/index.htm

Cassatt wilde aan het eind van haar leven het schilderij verkopen waarop zij met speelkaarten figureerde [...]. Een kaartlegster stond volgens de schilderes ongeveer gelijk met een hoer. Dit verband komt ons nu onbegrijpelijk voor als je het sympathieke, in warme bruine tonen geschilderde portret bekijkt.

NRC,

Het vlot gepenseelde portret van een zwarte man brengt met het grootste gemak Rubens in herinnering.

NRC,

  • een ingelijst portret

Mirjam wees op het ingelijste portret dat naast het model van de trawler op het dressoir stond.

Verbroken zwijgen, J. Bernlef,

Aan weerszijden van de donker geverfde deuren hingen ingelijste portretten.

De Hunnen. Dl. 2: Bevrijding, Jan Cremer,

met voorzetselgroep


  • een portret van de keizer
  • een portret van de koning
  • een portret van een jongeman
  • een portret van een staatsman
  • een portret van haar
  • een portret van hun gezin
  • een portret van zichzelf

Wel werden die lokale munten in de keizerlijke serie ingepast en droegen ze vaak het portret van de keizer.

De Standaard,

Dit keer haalde hij een blikken koekjesdoos tevoorschijn met daarop het portret van de koning en de koningin.

Emmeke, Jan Lampo,

Tijdens de beurs is ook een schilderij van Rembrandt te koop. Het is een portret van een jongeman dat ongeveer 150 miljoen frank kost.

De Standaard,

Anke had de post op tafel gelegd. Er lag geen brief met een fletse postzegel met het portret van een staatsman tussen.

De gelukkige, Mensje van Keulen,

Op de schouw staat een portret van haar, getekend door een van de kleinkinderen.

http://www.hetvolk.be/Nieuws/Detail.aspx?ArticleID=GF87MN0O=REG,

Mensen die het konden betalen, lieten een portret van zichzelf of van hun gezin maken.

http://www.groningerarchieven.nl/

  • een portret van Frans Hals
  • een portret van Rubens

Bijgaand portret van Frans Hals, bekend als het Zigeunermeisje had Lennaert Nijgh in zijn hoofd toen hij de tekst voor het bekende liedje Malle Babbe schreef.

http://www.heyahaerlem.nl/2013/06/misverstanden-rond-malle-babbe-van-haerlem/,

Hij vindt dat de landschappen en de portretten van Rubens het minst gedateerde deel van zijn werk vormen.

De Standaard,

  • een portret met een zwart lint

Dikwijls krijgen moeders van dappere zonen het bericht dat hun Jan of James of Pierre op het veld van eer is gevallen. Gesneuveld. Op het dressoir het portret met een zwart lint en een ijzeren kruis.

De koorddanseres en andere herinneringen, Rico Bulthuis,

in voorzetselgroep


  • met zijn portret

Hij wilde liever niet met zijn portret in de krant.

De Standaard,

  • op een portret
  • op dat portret

Bij de identificatie van een portret wordt gebruik gemaakt van genealogische, heraldische en kunsthistorische kennis en bronnen. Een wapen, leeftijd of opschrift op een portret kunnen al veel vertellen, hetgeen ook geldt voor de herkomst.

http://www.google.nl/search?q=cache:yf_UWlHJUb8J:www.rkd.nl/dprtmnts/ibpor-n.htm+iconografie=nl=lang_nl=UTF-8

Naast vragen 'wie is de voorgestelde op een portret' en 'door wie werd het geschilderd', is er duidelijk een tendens naar verbreding en verdieping van de vraagstelling.

http://www.google.nl/search?q=cache:yf_UWlHJUb8J:www.rkd.nl/dprtmnts/ibpor-n.htm+iconografie=nl=lang_nl=UTF-8

Ik [...] brand geregeld wierook voor zijn portret dat op mijn bureau staat. Dat kan geen kwaad. Op dat portret tuurt hij streng door randloze brilleglazen, zijn das en overhemd bollen en de lijnen die van zijn mondhoeken naar zijn kin toe lopen staan strak mismoedig.

De doosjesvuller en andere vondsten, Janwillem van de Wetering,

  • voor een portret model staan
  • voor een portret poseren

Hij bevat de bijna achthonderd bladzijden lange monoloog van Orsini. Die onthult wat geen kunsthistoricus ooit achterhaalde: dat hij voor dat portret model heeft gestaan.

De Standaard,

Voor het eerst van mijn leven heb ik geposeerd voor een portret.

Het paradijs, Anton Haakman,

met substantief ervoor


  • een reeks portretten
  • een serie portretten

In een andere serie liet De Visser met behulp van de computer twee gezichten in elkaar overgaan, dat van haar zelf en van iemand anders, variërend van een kale man tot een kind [...]. Zij zette de transformatie stil op het moment dat haar gezicht begon te verdwijnen in het andere. Het resultaat is een reeks portretten waarin van visie of persoonlijkheid juist helemaal geen sprake meer is: de gezichten zijn vervreemdend, star, maskerachtig.

NRC,

Een verrassende serie portretten, geschilderd in olieverf en bijenwas op papier en op doek.

NRC,

met ander, nevengeschikt substantief


  • portretten en landschappen
  • portretten en naakten
  • landschappen en portretten
  • stillevens en portretten

Uit de schaarse informatie uit deze notities blijkt dat Dalí zich als een aankomend impressionist beschouwde die van plan was in de voetsporen van Renoir, Manet en Degas te treden. In die tijd schilderde hij vooral portretten en landschappen.

De Standaard,

Peter Nijst, een van de kunstenaars die tentoonstellen, tekent portretten en naakten in houtskool, soms ook in potlood.

http://www.hetrozehuis.be/Expositie%20%20opent%20op%209%20januari%20in%20Het%20Roze%20Huis.htm

In november vorig jaar had het museum ook al twee onbekende werken van Mondriaan boven water getild. Net als nu ging het om doeken uit de tijd dat de schilder nog landschappen en portretten maakte.

De Standaard,

Landschappen, stillevens en portretten domineren het aanbod.

http://www.galeriebakker.nl/

Vaste verbindingen


een individueel portret

  1. portret van één persoon, in tegenstelling tot een groepsportret

    Wat de variatie betreft zien we hier ook, evenals in de Kunsthal, individuele portretten, huwelijksportretten, familieportretten en 'portraits historiés', dat wil zeggen dat de voorgestelden zijn weergegeven als historische of bijbelse personages.

    NRC,

    De grootsheid van de compositie lijkt zeer academisch, maar het schilderen van de elementen is opmerkelijk omwille van de rijke schittering van de kleuren en het spel van de tinten.Tussen de massa van individuele portretten merkt men de vier mannen gekleed in toga's op.

    http://schoolweb.argo.be/ka/koekelberg/nieuwe_pagina_33.htm

    Nooit weet de fotograaf welke sporen het beeld zal nalaten. In zijn Schule-cyclus verenigt hij twintig tot dertig individuele portretten van kinderen in een samengesteld beeld. Uit de som van de afbeeldingen ontstaat een gelaat dat in werkelijkheid niet bestaat.

    De Standaard,

een historisch portret

  1. schilderij waarop iemand uit een ver verleden staat geportretteerd

    Vorig jaar besliste het schepencollege tot de aankoop van het historisch portret van Philippus (Philippe) Nijs (Temse, 1724-1805). De toestand waarin het schilderij zich bevond noodzaakte tot restauratie.

    http://temse.cdenv.be/nieuws/gerestaureerd-portret-philippus-nijs-in-gemeentehuis-te-zien-tijdens-vliegweek-viering,

    Onze stappen werden gedempt door een kostbaar savonnerietapijt en aan de muren tussen de ramen hingen, voor zover mijn kennis op dit gebied reikte, behalve enkele historische portretten ook twee eerbiedwekkende gobelins uit de manufacture de beauvais.

    Op toernee met Leopold Sondag, Ward Ruyslinck,

    De tronies waren niet bedoeld als portret, maar vormden een manier om te oefenen in het weergeven van gelaatsuitdrukkingen [...]. Door ze in een antiquiserend of exotisch kleedje te steken, kregen die standaardmodellen een meer verhalend karakter en konden ze doorgaan voor een historisch portret dat een personage uit de bijbel, de mythologie of een andere geschiedenis voorstelde.

    http://www.kunstbus.nl/kunst/tronies.html

een portret ten voeten uit

  1. portret waarop de geportretteerde volledig is afgebeeld tot en met de voeten, staand of zittend

    Uit die periode stamt het portret ten voeten uit waar Hendrick met Oranjesjerp over de kuras in de klassieke pose van een legeraanvoerder van het Staatse leger is afgebeeld.

    http://www.huisbergh.nl/HuisBerghPage.aspx?Id=1385564110

    Van de hofschilder van Karel, Titiaan, zijn er twee latere werken: een portret ten voeten uit van Filips II als jonge koning, en een Magdalena.

    De Standaard,

    Naast de titelbladzijde van het boek 'VanDerZee Photographer 1886-1983' staat een portret ten voeten uit van de fotograaf zelf: een grote, stevige, zwarte man met een breed gezicht en een zelfverzekerde blik.

    NRC,

een sprekend portret

  1. portret dat de gelaatstrekken en/of de innerlijke aard van iemand treffend weergeeft

    Bij deze cursus portrettekenen leert u de verhoudingen in het gezicht zien en hoe u een portrettekening moet opzetten. Uiteraard wordt er ook aandacht besteed aan het schaduwwerk. Tevens leert u om diepte en leven in een gezicht te tekenen, zodat het een sprekend portret wordt.

    http://www.krekscherpenzeel.nl/index.php/2013-06-06-12-24-48/creatief-lessen/portrettekenen,

    Het portret wordt in lagen opgezet, de tonen werken naast en door elkaar heen, zo ontstaat een sprekend portret met emotie. Laag voor laag komt het portret meer tot leven en het dan zo te treffen dat je rechtstreeks een kijkje in de ziel krijgt. Dan is het voor mij pas echt geslaagd!

    http://www.schilderijvanhetjaar.nl/schilderij/530,

    Mensen fotograferen zoals ze echt zijn. Of zoals je ze graag wilt herinneren [...]. Dat valt nog niet mee. Want hoe maak je nou een sprekend portret [...]. Welke praktische aanpak levert de meest indringende beelden op. Daar draait het om bij deze eendaagse workshop portretfotografie. Snel sprekende portretten leren maken. Aan de hand van praktische oefeningen gaan we het geheim van sprekende portretten ontrafelen.

    http://www.schnek.nl/cursus-portretfotografie.php,

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


portret 1.1

geschilderde of gefotografeerde afbeelding van een individueel dier, vaak een huisdier of een ander specifiek dier waarvan men de eigenaar is, die vooral de weergave van de kop als hoofddoel heeft

Betekenisbetrekking


generalisering
Betrokken betekenissen 1.0 :1.1

Algemene voorbeelden


Als ik een opdracht aanneem om een portret van een kat (of ander dier) te maken, dan ga ik eerst naar de mensen toe om een hele serie foto's te maken (indien mogelijk) alvorens ik de eerste schetsen op papier zet. Dit doe ik vooral om het karakter en beweging van het dier te leren kennen.

http://www.ietje-rohr.nl/

Volgens Busy kan niet iedere kunstenaar en tekenaar een paard schilderen. 'Je moet er wel verstand van hebben. Een portret van een paard moet natuurlijk lijken en dan moet je wat weten van anatomie en karakter. Iemand wilde zijn paard geschilderd hebben. Als jij het doek en de verf betaalt, dan schilder ik het paard'.

Meppeler Courant,

Het schilderen van een portret van paard of hond is in Nederland een niet alledaags verschijnsel. In Engeland daarentegen wel. Busy weet dat er in Londen speciale winkels zijn waar alleen maar portretten van honden te koop zijn.

Meppeler Courant,

Begin mei vond in Zeeland de jaarlijkse Zeelandflitsen plaats, een shoot-out voor beginnende en ervaren fotografen en filmers [...]. Tot spijt van de jury moest een aantal beelden geweigerd worden, omdat ze niet voldeden aan de criteria: een visportret is een portret van een vis, niet van een krab of kreeft.

http://www.duikeninbeeld.tv/beeld/artikel/zeelandflitsen-2010-de-winnende-masters/,

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


portret 1.2

genre van de portretkunst

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.2

Algemene voorbeelden


Wie op de schilderkunst uit zijn regeerperiode [...] afgaat krijgt een rooskleurige indruk van het biedermeiertijdperk. De schilderstijl is glad en realistisch. De geliefdste onderwerpen waren het alledaagse leven, de schoonheid van de natuur (berggezichten, bloemstillevens) en bovenal de liefde in het gezin. Het portret was een van de populairste genres.

NRC,

Men schildert landschappen en het portret kent een nooit geziene ontwikkeling.

De Standaard,

portret 2.0

beschrijving van iemand of iets in woord of bewegend beeld op een karakteriserende wijze; typerende uitbeelding in woord of bewegend beeld van iemand of iets

Betekenisbetrekking


metafoor
Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een portret…

is een beschrijving

  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is typerend; richt zich zowel op hoofdzaken als op de uitwerking van details
  • [Onstoffelijke eigenschap algemeen] heeft doorgaans een behoorlijke lengte of duur
  • [Activiteit of handeling] drukt het essentiële of wezenlijke van de betreffende persoon of zaak uit
  • [Wijze] maakt gebruik van karakteristieke elementen zoals kenmerken, typische voorvallen en gebeurtenissen enz.
  • [Medium] komt tot stand in woord of bewegend beeld
  • [Object betroffen] heeft betrekking op een persoon of een zaak
  • [Onderscheid of tegenstelling] is in de regel uitvoeriger dan een schets

Algemene voorbeelden


"Ze kwam naar me toe omdat ze me voor een ander aanzag, voor een ander, toen al." Met deze - knappe - eerste zin valt Pascal Lainé in zijn recent verschenen roman L'Incertaine met de deur in huis [...]. Uit deze minutieus verrichte sectie op de herinnering aan een verhouding, komen twee portretten voort. Dat van een jonge vrouw uit de provincie die wanhopig zoekt naar wegen om zich aan een alles absorberend gevoel van innerlijke leegte te ontworstelen [...]. Het andere portret is dat van een oudere man [...] die, op zoek naar de belichaming van jeugd en schoonheid, aanvankelijk blind is voor de persoonlijke problemen van de vrouw die zijn dromen in vervulling doet gaan.

NRC,

Aan de ene kant gaat de film over vader en zoon [...], aan de andere kant wordt getracht een beeld te schetsen van het nieuwe Slowakije. Geen van beide portretten komen goed uit de verf.

NRC,

De scenaristen Scott Alexander en Larry Karaszewski die eerder Ed Wood portretteerden, vatten Larry Flynts leven goed samen. Hun portret is af en toe wat gevleid. Vooral de indruk dat Althea Leasure Flynts enige vrouw is, mocht op zijn minst worden bijgestuurd. Flynt was immers vijf keer getrouwd. Zijn kinderen lijken eveneens van de aardbol verdwenen. Wellicht gebeurde een en ander om te onderstrepen dat Althea de vrouw van Flynts leven was. Op dramatisch vlak werkt het in ieder geval.

De Standaard,

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • een portret schetsen

Dit boek bevat een aantal kleurrijke scènes en personages, en schetst tevens een mooi portret van een opmerkelijke vriendschap.

http://web.wanadoo.be/limburgradio/jeugdliteratuur/Index.html,

met adjectief ervoor


  • een gevoelig portret
  • een kort portret
  • een liefdevol portret
  • een mild ironisch portret

Marion Hänsel geraakte met haar Between the Devil and the Deep Blue Sea op het festival van Cannes. Zij vond weinig genade in de ogen van Franse filmcritici, maar werd er door de "noorderlingen" geweldig gewaardeerd. Terecht want zij schetst een gevoelig portret van een moedeloos zeeman die door de ontmoeting met een kind opnieuw zin in het leven krijgt.

De Standaard,

De finale-avonden van de Elisabethwedstrijd zullen rechtstreeks via Radio 3 BRTN te beluisteren zijn vanaf 20 uur [...]. TV 2 neemt de beelden van de RTBF over, maar moet zich schikken naar de onaantastbare zendtijd van het nieuwsmagazine Ter Zake. Dat vult de pauze en maakt dus commentaar of het uitzenden van een kort portret van de kandidaten onmogelijk.

De Standaard,

De film is een liefdevol portret van een liefdevolle verhouding en Wang Junzheng blijkt heel wel in staat met de vertedering die zij oproept een speelfilm lang te vullen.

NRC,

Dan rijst de vraag wat precies de inzet is om deze levensflardjes aan een publiek te vertellen. Een gevoelig portret? Onmogelijk, alles is zodanig door de relativeringsmolen gegaan dat er slechts moes overblijft. Een spiegel van het leven? Ook niet, want het materiaal is grotesk. Een secure observatie? Ik kan me iets anders voorstellen bij secuur. Een plezierig spel? Hier en daar wel: de boze uithalen van Lucas Smolders en de zachtaardige preken van Jan Steen konden af en toe wel bekoren. Was het maar een mild ironisch portret geworden. Jammer genoeg komt de vrouw hier tevoorschijn als een desperaat sexbeest of een leeghoofd.

De Standaard,

met adjectivisch tegenwoordig deelwoord


  • een aangrijpend portret
  • een boeiend portret
  • een indringend portret
  • een schitterend portret
  • een vleiend portret

Breaking the waves. Aangrijpend portret van een jonge vrouw Bess, die er alles voor over heeft om de liefde van haar man te behouden. Lars von Trier met zijn beste film. Uitzonderlijke vertolking van Emily Watson.

De Standaard,

Nixon krijgt Griekse allures in filmportret [...]. Met Nixon levert Oliver Stone een ongemeen boeiend portret af van de voormalige Amerikaanse president.

De Standaard,

De dokumentaire van Andrew Harvey 'Diana, an intimitate portrait' dateert van vorig jaar en is een indringend portret én een terugblik op betere tijden: haar huwelijk met kroonprins Charles en de geboorte van haar kinderen.

De Standaard,

De "schrijver" die het boek inluidt en besluit - en méér is dan zomaar Meijsings alter ego - laat daartussenin plaats vrij voor zeven schitterende portretten, het ene nog rijker dan het andere.

De Standaard,

Vrouwen kunnen zich, danig geschrokken wellicht, herkennen in bijvoorbeeld Emma, allerminst een loflied op een goed karakter, zoals ook Rosa Lydgate uit Middlemarch van Eliot geen erg vleiend portret is van een vrouw.

Ongewenste zeereis, Maarten 't Hart,

met adjectivisch voltooid deelwoord


  • een geflatteerd portret
  • een genuanceerd portret

In 'La recherche' berust elke gelijkenis met bestaande personen geenszins op toeval. Proust voerde in zijn werk talloze mensen uit zijn omgeving op, veelal zeer tot ongenoegen van de betrokkenen, van wie hij een weinig geflatteerd portret schilderde.

De Standaard,

In de delen 11 en 12 van 'Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog' schetst De Jong een genuanceerd portret; hij dicht Soekarno grote kwaliteiten toe, maar was ook - tot verbazing van zijn meelezers - openhartig over Soekarno's collaboratie met de Japanse bezettingsmacht.

NRC,

met voorzetselgroep


Voorzetsel: van

  • een portret van de stad en haar inwoners
  • een portret van een bedrijf
  • een portret van een schuldenaar
  • een portret van het notarisambt
  • portretten van de kunsthandelaars
  • portretten van vrouwelijke auteurs

Peter Marlow heeft de laatste 10 jaar foto's gemaakt in Liverpool, sinds de jaren 80 een voorbeeld van stedelijk verval. Een sympathiek portret van de stad en haar inwoners.

NRC,

Maar er zijn ook andere producten zoals portretten van het bedrijf met informatie over de werkomgeving en salariëring.

De Standaard,

De roman is aangekondigd als het portret van een schuldenaar, die zowel slachtoffer als dader is.

http://www.boeken.net/wbnliterair/index.asp

Het jaarverslag 1997 schetst een duidelijk portret van het notarisambt. Een beroep als geen ander wegens zijn uniek statuut, zijn preventieve opdracht en zijn brugfunctie tussen overheid en burgers enerzijds en tussen de burgers onderling anderzijds. De notaris is tegelijk openbaar ambtenaar èn beoefenaar van een vrij beroep die tegenover de burgers een adviesplicht heeft.

http://www.notaris.be/

Het boek bevat boeiende portretten van de kunsthandelaars, de verzamelaars en de schrijvers die zich rond Picasso schaarden en die het pad van de roem voor hem effenden.

De Standaard,

De Anna Bijns Stichting vond dat sommige schrijfsters al te snel worden vergeten en liet een boek samenstellen [...]. Er staan portretten in van vrouwelijke auteurs, opgetekend door vrouwen die zelf gewend zijn de pen te voeren.

De Standaard,

in voorzetselgroep


  • met zijn portret
  • naast portretten van

Enkele andere scènes bewijzen nog maar eens dat Jane Campion tot de interessantste cineasten van deze tijd behoort [...]. Bij de bijrollen steken enkele pareltjes. Uitkijken dus naar John Gielgud (mr. Touchett), de onbekende maar van talent overborrelende Valentina Cervi (Pansy) en de steengoede Martin Donovan als Ralph Touchett. Met zijn portret bewijst Jane Campion dat ze net zo goed mannen als vrouwen aankan.

De Standaard,

Het programma liet naast portretten van August Borms en Pieter Jan Desmet, ook de luchtige geschiedenis van de scouts, de kermis of de hygiëne aan bod komen.

De Standaard,

met substantief ervoor


  • een reeks portretten
  • een serie portretten

Zopas is ook bij Meulenhoff/Manteau 'Als een wilde tuin' verschenen, het tweede deel van een reeks portretten van schrijfsters opgezet door de Anna Bijns Stichting.

De Standaard,

De commissie-Van Es wil dat leerkrachten anders gaan werken. Hoe denken zij zelf over hun beroep? Elly van Rij werd na 28 jaar voor de klas afgekeurd. "Het onderwijs is loodzwaar geworden." Vierde deel in een serie portretten.

NRC,

Vaste verbindingen


een individueel portret

  1. een beschrijving in woord of bewegend beeld van één personage op een typerende, kartakteriserende wijze

    Zijn boek zit vol met dergelijke vignetjes. Ze confronteren de lezer soms bijna lijfelijk met de sfeer, de geluiden, de kleuren, geuren en emoties van de zeventiende eeuw. Nu en dan doemt even een individueel portret op: Hendrick Dircksen die op een stoel voor de haard zit, met zijn zwangere echtgenote op zijn schoot; Pieter van den Bosch, de barbier-chirurgijn, die zijn klant Jacob Jansz. Schouten onder het inzepen de les leest omdat deze het zou hebben aangelegd met Jannetje Willems, de vrouw van een collega-chirurgijn; de aanstaande vader Cornelis Lourisz., die op een veiling een pot, een bakermat, een kakstoel, een stoel, een turfvat en een kinderdekentje koopt.

    NRC,

een historisch portret

  1. beschrijving van de aard en ontwikkeling van iemand of iets in zijn geschiedkundige context

    De metafoor van de atlas als theater, als een 'Schauplatz', van waaruit de wereld bewonderd kon worden, heeft nog altijd zijn kracht niet verloren. Rutger Tijs, planoloog bij het departement Ruimtelijke Ordening van de stad Antwerpen, heeft zich in de publicatie 'Antwerpen. Historisch portret van een stad' opnieuw laten inspireren door deze metafoor.

    http://www.forumrarebooks.com/messages/item/31.html,

    Puur vanuit dynastieke motieven wordt Isabella in 1514, onder de naam Elisabeth, uitgehuwelijkt aan koning Christiaan II van Denemarken [...]. 'De Gentse bruid' schetst een historisch portret van het leven aan het zestiende-eeuwse Deense hof, binnen de bredere context van de politieke geschiedenis van Europa, met zijn vorstenhuizen die hun macht consolideren en de op handen zijnde religieuze omwentlingen.

    http://kordevries.net/?attachment_id=284,

    Moraal van de Macht, historisch portret van de integriteit van de staat. Moraal van de macht is een historisch overzicht van de grenzen van goed en fout.

    http://www.maandvandegeschiedenis.nl/52817/nl/moraal-van-de-macht,

    Daarom vertonen we Marie Antoinette (2006), een film van Sofia Coppola, over de laatste Franse koningin. Het is geen exact historisch portret, geen politiek drama, maar een kostuumfilm, in pastelkleuren.

    http://www.skiam.nl/filmhuis/Nieuwsbrieven/Nieuwsbrf29.pdf,

een psychologisch portret

  1. indringende en typerende beschrijving van iemands innerlijke drijfveren en emoties

    Dit boek boeit niet alleen door de vlotte parlando-stijl. Het krijgt een meerwaarde omdat het psychologische portret van een individu en diens ervaringen als schrijver exemplarisch worden voor zovele andere auteurs in hun spanningsvolle relatie met de ideologische en culturele doelstellingen van de DDR.

    De Standaard,

    Hij ging helemaal zijn eigen gang, los van de richting die De Tachtigers waren ingeslagen. Die schrijvers waren bezig met de allerindividueelste emotie. Couperus was kosmopolitischer, hij behandelde een bredere waaier aan onderwerpen en maakte diepgaander psychologische portretten.

    De Standaard,

een scherp portret

  1. een indringende, typerende beschrijving van iemand of iets in woord of bewegend beeld

    De Brit tekent in zijn boek nogal wat scherpe portretten van ministers, generaals en diplomaten. Dat doet de vraag rijzen of iemand met zo een diplomatieke opdracht, kort na het vervullen daarvan, wel op dergelijke wijze mag schrijven over medeverantwoordelijken en daarbij vertrouwelijke uitspraken weergeven.

    De Standaard,

    Ze had na de zaak-Dutroux een jaar stage gelopen in de Verenigde Staten aan het Nationaal Centrum voor de Analyse van Gewelddadige Misdaden van het FBI, waar ze kunnen bogen op een jarenlange ervaring op het vlak van daderprofilering. Deze profilers slaagden erin om in 77% van de gevallen een verbazingwekkend scherp portret te schetsen van de dader.

    Naakte zielen, Luc Deflo,

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


portret 3.0

(schertsend)

iemand die zich apart gedraagt of door zijn handelen verbaast; een aparte figuur

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 3.0

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een portret…

is een persoon

  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] gedraagt zich apart of verbaast door zijn handelingen

    Algemene voorbeelden


    Juffrouw Mozes van de Centrale Woningstichting. 'Nou, dat was me een portret. Die trok gewoon de kastjes open om te zien of je het wel netjes had. Als ze je mocht had je een goeie aan d'r, als ze je niet mocht een hele kwaaie.'

    De man op de Middenweg, Koos van Zomeren,

    Vaste verbindingen


    een lastig portret; een moeilijk portret

    1. iemand met wie het moeilijk omgaan is; persoon met een moeilijk, lastig gedrag

      'Thuiszitten met een kind is stomvervelend als je zo jong bent,' zei mama. 'Helemaal met zo'n lastig portret als Lea. Ze huilde aan één stuk door, gek werd ik ervan.'

      http://books.google.nl/books?id=pkFfpviCxYwC&pg=PT50&lpg=PT50&dq=%22lastig+portret%22&source=bl&ots=P1O2Os57FT&sig=nsnjxhuG0lE7SxHxbh4V5dgBp88&hl=nl&sa=X&ei=bRA0VJq6LNGxae2GgKAB&ved=0CD0Q6AEwBTgo#v=onepage&q=%22lastig%20portret%22&f=false,

      Die zwager lijkt mij een moeilijk portret. Eerst eenzijdig de gemaakte afspraak veranderen en boos reageren. Dan doen of het uitgepraat is en vervolgens simpelweg doorgaan met kinderachtig gedrag.

      http://vivaviola.createaforum.com/relaties/familie-shit/,

    Woordfamilie


    Als deel van een afleiding