kaas


kaas 1.0

gewoonlijk geel, roomkleurig of wit zuivelproduct dat door persing gemaakt wordt uit wrongel (de samengeklonterde massa in gestremde melk), dat snijdbaar of smeerbaar kan zijn, veelal in de vorm van dikke schijven of ronde bollen op de markt komt en onder meer als broodbeleg wordt gebruikt.

Semagram (extra betekenisinformatie)


Kaas…

is een zuivelproduct; is voedsel

  • [Kleur] is gewoonlijk geel, roomkleurig of wit, maar kan ook bv. groen zijn of blauwe schimmel bevatten
  • [Smaak] is afhankelijk van de rijpingstijd en mogelijke ingrediënten zacht of mild van smaak of meer of minder pittig
  • [Vorm] heeft na het rijpingsproces in het geval van min of meer harde kaas vaak de vorm van een dikke schijf of een ronde bol, maar kan ook andere vormen hebben
  • [Vorm] heeft na bewerking voor gebruik vaak de vorm van plakken, blokjes of hompen
  • [Vorm] heeft soms gaten
  • [Samenstelling] kan meer of minder vet bevatten, vet of mager zijn
  • [Functie] wordt onder meer als broodbeleg gebruikt en is een van de bekendste exportproducten van Nederland
  • [Bereiding] wordt bereid door melk te laten stremmen, daarna de wrongel, de samengeklonterde massa in de gestremde melk, samen te persen en van vocht te ontdoen en daarna de substantie die overblijft in zout water te dompelen en gedurende kortere of langere tijd te laten rijpen
  • [Grondstof] wordt gemaakt uit wrongel, de samengeklonterde massa in gestremde melk
  • [Plaats van herkomst] kan oorspronkelijk afkomstig zijn uit plaatsen zoals Edam, Gouda of Leiden, streken als Limburg of landen zoals Frankrijk en Zwitserland en daarnaar genoemd worden
  • [Leeftijd] wordt afhankelijk van de tijd van rijping na vier weken jong genoemd, na acht tot tien weken jong belegen, na zestien tot achttien weken belegen, na zeven tot acht maanden extra belegen, na tien tot twaalf maanden oud en na meer dan twaalf maanden overjarig
  • [Stoffelijke eigenschap algemeen] kan buigzaam, snijdbaar, smeerbaar, romig, zacht zijn
  • [Behandeling of bewerking] wordt voor gebruik gesneden, bv. in plakken of blokjes, of geraspt, in het geval van zachte kaassoorten ook gesmeerd, en wordt ook vaak gesmolten of gebakken
  • [Verscheidenheid] bestaat in allerlei soorten, waarvan de Edammer kaas, de Goudse kaas en de Leidse kaas de bekendste Nederlandse soorten zijn

Algemene voorbeelden


Melkzuurbacteriën bij melk doen kaas en yoghurt ontstaan.

http://www.belgobiotech.be/code/page.cfm?id_page=26,

Woensdagmidag 22 maart zal iemand van de kinderboerderij laten zien hoe het in z'n werk gaat. Alle dingen die komen kijken bij het maken van kaas kun je er leren. Van het stremmen van de melk tot het pekelen van de kaas in een zoutbad.

NRC,

Kaas, bijvoorbeeld, bevat per plak 70 tot 80 calorieën, maar met de vetvervanger kan dat worden teruggebracht tot 22.

De Standaard,

Volgens de Vereniging Nederlandse Zuivelbeurs wordt 55 procent van de in Nederland geproduceerde melk verwerkt tot kaas.

De Standaard,

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • kaas maken

Kaas maken is wellicht één van de oudste biotechnologische processen.

http://www.belgobiotech.be/code/page.cfm?id_page=26,

met adjectief ervoor


  • Belgische kaas
  • buitenlandse kaas
  • Edammer kaas
  • Franse kaas
  • Goudse kaas
  • Hollandse kaas
  • Leidse kaas
  • Nederlandse kaas
  • Parmezaanse kaas
  • Zwitserse kaas

De kaassector heeft jaren geduldig gewerkt om van Belgische kaas een begrip te maken in het buitenland.

De Standaard,

Buitenlandse kaas is vaak lekkerder.

...honderd. Ik kom, Piet Grijs,

Hij holde naar de auto en kwam terug met een mooi stuk Franse kaas.

Het feest, Herman Pieter de Boer,

Ook met oude Goudse kaas vormt een vintage port een volmaakt paar, een rijpe Tawny houdt zich zelfs staande bij zoete desserts en chocolade.

http://www.delicatessenhuis.nl/

Er lag alleen een aangesneden brood en wat Hollandse kaas.

Kermis, Gaston Durnez,

Onlangs nog kondigde Beenhakker aan bij Guadalajara weg te gaan na een seizoen waarin de club zich teleurstellend niet voor de play-offs om de nationale titel had kunnen plaatsen. 'Ik ben weer toe aan een broodje Leidse kaas', zei hij bij die gelegenheid.

Meppeler Courant,

De produktie van Nederlandse kaas is in 1994 toegenomen met 3,5 procent.

NRC,

Parmezaanse kaas komt uit de omgeving van Parma in Noord-Italië. De kaas heeft een pikante smaak en wordt bij voorkeur voor het serveren over het gerecht gestrooid.

http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

De stewardessen komen binnen met de dienbladen met het ontbijt. Jus d'orange, tomatensap en thee met een soort croissant met plakkerig suikerwerk erop dat sweetroll heet, broodjes en driehoekige stukjes Zwitserse kaas in zilverpapier.

De kus, Jan Wolkers,

  • belegen kaas
  • blauwe kaas
  • extra belegen kaas
  • gele kaas
  • groene kaas
  • harde kaas
  • jong belegen kaas
  • jonge kaas
  • koosjere kaas
  • magere kaas
  • oude kaas
  • romige kaas
  • verse kaas
  • volvette kaas
  • witte kaas
  • zachte kaas

Jonge en jong belegen kaas smelten heel makkelijk.

http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

Koosjere kaas wordt voorzien van een speciaal stempel dat aangeeft, dat de kaas onder rabbinaal toezicht is gemaakt.

Meppeler Courant,

Verzadigde vetten zitten vooral in vet vlees, volvette kaas, roomboter, bak- en braadvet, frituurvet en slagroom.

http://www.intmed.unimaas.nl/endo/

Helaas, hij reageert alsof hij ervan beschuldigd wordt te denken dat de aarde plat is en de maan van groene kaas.

NRC,

Een bruine boterham met verse kaas en daarbij enkele sneetjes perzik.

http://www.vig.be/

'Het is me wel een stelletje,' zei tante Eva altijd trots tegen de melkboer bij wie ze voor de kinderen grote stukken jonge romige kaas kocht.

Liefdesmeer & andere verhalen, Chaja Polak,

Het is verstandig geen varkensvlees te gebruiken. Neem alleen magere kaas. Snoeperijen vermijden! ? Bier en alcohol mogen slechts in zeer kleine hoeveelheden gedronken worden [...]. Het dieet kunt U eventueel aanvullen met een multivitamine-preparaat en extra vitamine C na de maaltijd.

http://www. kpg. nl/therapie. html

Het publiek was schaars en de volgende ochtend kreeg ze haar congé. De muzikanten hoefden niet weg, die konden die avond een andere zangeres [...] begeleiden; behalve Kees. Zijn fluit bleek ineens overbodig [...]. Naast de gage van de vorige avond en zijn deel van de fooien, kreeg hij als troost een stuk brood met harde kaas.

't Is zo weer nacht, Joyce Roodnat,

Rauw vlees, paté, nat gebak (zoals slagroomtaart), zachte kaas en gesneden groenten mogen nooit buiten de koelkast worden bewaard.

http://www.voedingscentrum.nl/

De kennis bij wie ik ooit een pastaschotel met blauwe kaas had gegeten, belde terug.

Fantoompijn, Arnon Grunberg,

De jarige verdwijnt snel naar de keuken om een plat pondje jonge kaas in hapklare brokken te snijden.

http://forum.libelle.nl/messages/4/81043.html?1088088775,

Extra belegen en oude kaas zijn stevig genoeg om te worden geraspt.

http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

met adjectivisch voltooid deelwoord


  • gemalen kaas
  • geraspte kaas
  • gesmolten kaas

Schep de rest van de groentesaus op de aardappelen. Bedek met chips en bestrooi met de rest van de gemalen kaas.

http://www.bioforum.be/receptenDetail.asp?id=4,

Verderop werd geraspte kaas over een bord pasta gestrooid.

Fantoompijn, Arnon Grunberg,

Zal ik die macaroni van gisteren nog opwarmen? Ik kan er gesmolten kaas overheen doen.

De steen der wijzen, J.M.A. Biesheuvel,

in voorzetselgroep


  • met kaas
  • zonder kaas

Ik krijg honger en eet drie boterhammen met kaas.

De Tattooshop; Een middag met Evelyne; Nachtbraken; Telefoon; Martha, Angelo Perrotti,

Op tafel ligt haar broodje met kaas al drie uur onaangeroerd.

De Standaard,

Er was frisse sla opgemaakt met kaas en noten.

Een burgerlijke vakantie in het zuiden, Piet Sterckx,

Bestel uw volgende pizza zonder kaas, maar met een extre portie van vegetarische saus.

http://users.pandora.be/myprojects/gezondevoeding/menu/tips.html

met substantief ervoor


  • een bol kaas
  • een broodje kaas
  • een homp kaas
  • een blok kaas
  • een plak kaas
  • een plakje kaas
  • een soort kaas
  • een stuk kaas
  • blokjes kaas
  • stukjes kaas

Op een droge boterham werd een plakje kaas gelegd.

NRC,

We lunchen met een broodje kaas, bovenop de dossiers, en gaan 's middags stug door.

NRC,

Een homp kaas, een halve meter Frans brood, een fles wijn.

De Standaard,

Prik de blokjes kaas als pootje aan de onderkant van beide appelhelften met stukjes cocktailprikkers.

http://www.hetvolk.be/rubriek/EtenEnDrinken/,

Ook lekker: andijviesla met uitgebakken spekblokjes, olijfolie of stukjes kaas.

http://www.lifeandcooking.nl/season3/templates/iglo_article.jsp?aid=18

Drie bollen kaas, vijf pakjes sigaretten, wat snoep op een plank.

De Standaard,

Hij ging aan de haal met vijf kilo kaas en een kaasmes met twee handvatten.

Meppeler Courant,

De circa tien centimeter dikke sandwich die de ober hem serveert heeft meer weg van een volwaardige maaltijd. "Ach ja, dit is Amerika, weet je", klinkt het goedkeurend als hij de met vier plakken ham, twee soorten kaas, komkommer, tomaten, ui, paprika en een halve krop sla belegde boterhammen naar zijn mond brengt.

NRC,

Het stuk kaas at ik op.

http://www.hetschrijvertje.be/index.php?page=jijvertelt_Id=9533=story,

met onbepaald voornaamwoord


  • wat kaas

Neem wat brood met wat kaas!

De eerste foto van het album, Henk Romijn Meijer,

met ander, nevengeschikt substantief


  • kaas en boter
  • kaas en ham
  • kaas en hesp
  • kaas en melk
  • kaas en vleeswaren
  • kaas en worst
  • kaas en yoghurt
  • boter, kaas en eieren

In mijn koelkast stonden tenminste nog kaas en yoghurt.

Crisis four, Andy McNab,

Tussen de broodjes kaas en ham door praten we met hem over zijn vak, zijn collega's en zijn toekomstplannen.

http://www.itoa.nl/pso/index.htm,

Hij heeft zijn brooddoos gevuld met boterhammen en schelletjes kaas en hesp.

De dieven zijn al gaan slapen, Leo Pleysier,

'We hebben het avondeten afbesteld en we hebben wat kaas en vleeswaren op de markt gekocht.'

Gstaad 95-98, Marek van der Jagt,

Melk, kaas en boter zijn beperkt houdbaar.

De Standaard,

De meesten drinken bier, de barman serveert kaas en worst.

NRC,

Gezonde bruine boterhammen met kaas en tomaat, snufje zout en peper erop.

http://www.gironet.nl/home/viru/980519.htm,

Het koffiezetapparaat springt aan als de voordeurbel een koffieliefhebber herkent. De magnetron zetten we met de browser op scherp voor het avondmaal. En de koelkast bestelt op eigen houtje boter, kaas en eieren bij de supermarkt. Via internet. Drie alledaagse apparaten, voorzien van een eigen brein en met de wereld verbonden dankzij een slim netwerk.

de Volkskrant,

Geconcentreerde eiwitten: vlees, vis, gevogelte, eieren, kaas en melk.

http://www.vroling.be

Vaste verbindingen


Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


kaas 1.1

hoeveelheid kaas zoals deze als eindproduct op de markt wordt gebracht, in de vorm van een dikke schijf, een ronde bol of nog anders gevormd en vaak met een korst aan de buitenkant

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 1.1

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een kaas…

is een voorwerp; is een zaak

  • [Vorm] heeft de vorm van een dikke schijf, een ronde bol of een andere vorm

    Algemene voorbeelden


    Het pakje bleek tijdens onderzoek door een speciaal uitgerust team een sterke geur te verspreiden, maar geen explosieven te bevatten. Er zat een kaas in.

    De Standaard,

    De wrongel, die nu reeds de vorm van een kaas aangenomen heeft, wordt daarna gekeerd.

    http://www.schapenkaas.nl/

    In een kaasfabriek worden per dag uiteraard aanzienlijk meer kazen gemaakt als op een boerderij, maar verder is er tussen beide productieprocessen weinig verschil.

    http://www.hollandsepot.dordt.nl/artikelen/artikelen.htm

    Combinatiemogelijkheden


    als object bij een werkwoord


    • de kazen keren

    Mijn moeder zei toen ze de tiende had gehad: "Liever kruip ik op mijn knieën naar Delft dan dat ik er nog een bij krijg", maar mijn ouwe fokte maar door, had hij er weer een kind bij om zijn kazen te keren.

    Ouderlingenbezoek, Maarten 't Hart,

    Woordfamilie


    Als deel van een afleiding


    Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


    kaas 1.2

    soort kaas

    Betekenisbetrekking


    metonymie
    Betrokken betekenissen 1.0 : 1. 2

    Algemene voorbeelden


    Le Petit Doruvael is een juweeltje onder de boerenkazen en wordt bekroond met het Groene Hart keurmerk. En natuurlijk is deze bijzondere kaas in alle Groene Hart Landwinkels verkrijgbaar.

    http://www.groenehartlandwinkel.nl/onzeproducten/doruvael.htm,

    Edammer is een kaas die qua smaak lijkt op Goudse kaas, maar iets hartiger is.

    http://home.planet.nl/~schie780/edammers.htm

    Parmigiano reggiano is een kaas waarvan naam en kwaliteit onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn en die middels de A-lijst van de conventie van Stresa beschermd is.

    NRC,

    Bij heel wat kazen past een witte wijn vaak beter dan een rode.

    http://www.wijninfo.nl/site/?db,

    Combinatiemogelijkheden


    met adjectief ervoor


    • Belgische kazen
    • buitenlandse kazen
    • Franse kazen
    • Goudse kazen
    • Nederlandse kazen
    • Zwitserse kazen

    Zo mocht de kaas van de abdij van Postel onlangs nog aan de lijst van twee Franse en negen andere Belgische kazen worden toegevoegd.

    De Standaard,

    Zachte buitenlandse kazen kunnen het beste in de koelkast worden bewaard.

    http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

    Een ruime keur aan Franse kazen en wijnen.

    De Standaard,

    Goudse kazen zijn 48+-kazen en edammers zijn 40+-kazen.

    http://home.planet.nl/~schie780/edammers.htm

    De klassieke Nederlandse kazen dragen van oudsher namen die verwijzen naar een plaats of provincie.

    http://www.hollandsepot.dordt.nl/artikelen/artikelen.htm

    Een ruim assortiment van hammen, worsten, bereide vleesgerechten en natuurlijk Zwitserse kazen.

    http://www.underthecork.be/nl/community/spuwemmer/home.html

    • een belegen kaas
    • een harde kaas
    • een jonge kaas
    • een oude kaas
    • een romige kaas
    • een verse kaas
    • een volvette kaas
    • een zachte kaas

    Denken we maar aan de verschillende verse kazen, yoghurts en ijsbereidingen of de verschillende jonge en belegen kazen, gerijpt en gekruid volgens aloude traditie.

    http://www.limburg.be/provincialelandbouwdienst/brochure-2003.pdf

    De Chimay tripel (witte capsule of kroonkurk) leent zich evenals de andere Chimay bieren uitstekend als begeleider van de voortreffelijke kaassoorten van Chimay, zoals de Grand Classique, de rauwmelkse kaas en niet te vergeten de Vieux Chimay, een harde kaas met een hartige nasmaak.

    http://www.biercuisine.nl/

    Drie merken mascarpone, een zoete, romige kaas die veel in desserts wordt verwerkt, zijn zaterdag in Italië uit de handel genomen omdat ze mogelijk besmet zijn met de verwekker van botulisme.

    De Standaard,

    Een smakelijke combinatie is de Trappiste d'Orval, een volvette kaas gemaakt van koemelk, met een glas Orval.

    http://www.biercuisine.nl/

    Mozzarella. Een verse kaas met een zachte smaak.

    http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

    Zachte kazen die van rauwe melk zijn gemaakt, zoals het type brie, camembert en roquefort, kunnen de Listeria-bacterie bevatten.

    http://www.nvog.nl/

    met onbepaald voornaamwoord


    • allerlei kazen
    • verschillende kazen

    Pizza - een grote plaat met allerlei kazen en cashewnoten erop.

    http://www.gironet.nl/home/viru/980519.htm,

    Later tijdens het bezoek aan de Salon waar honderden verschillende kazen en kaasjes stonden te pronken heb ik nog enkele Brie-kazen geproefd en daarbij waren er die mij wat hun smaak betreft hebben verrast.

    http://www.hollandsepot.dordt.nl/artikelen/artikelen.htm

    Vaste verbindingen


    Woordfamilie


    Als deel van een afleiding


    kaas 1.3

    kaas of kazen als handelswaar
    Als zaaknaam met meervoud; als stofnaam en verzamelnaam zonder meervoud.

    Betekenisbetrekking


    metonymie
    Betrokken betekenissen 1.0 : 1.3
    Betrokken betekenissen 1.1 : 1.3

    Algemene voorbeelden


    Ook de export van kaas naar Rusland neemt snel toe.

    NRC,

    Combinatiemogelijkheden


    met substantief ervoor


    • een partij kaas
    • een partij kazen

    Als er aan een partij kaas ook maar iets niet deugt, komt ze beslist niet in handel terecht.

    http://www.hollandsepot.dordt.nl/artikelen/artikelen.htm

    Tracking & tracing is met het CMS een fluitje van een cent. Met één druk op de knop wordt duidelijk waar een partij kazen vandaan komt en wat ermee is gebeurd.

    http://foodtechnology.relatiecommunicatie.nl/archief/0404/kaas.html