vos 1.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een vos…
is een zoogdier; is een dier
- [Afmeting] is 35 tot 40 cm hoog en wordt 58 tot 90 cm lang; heeft een staart van 32 tot 48 cm; is ongeveer zo groot als een middelgrote hond
- [Geluid] blaft, huilt, gromt, schreeuwt; maakt een blaffend, huilend, grommend of schreeuwend geluid
- [Kleur] is bij ons roodbruin en heeft vaak een witte staartpunt, maar kan, afhankelijk van het leefgebied, ook beige tot rood zijn, of zilverkleurig of wit tot zwart
- [Bouw] is gewerveld; heeft vier poten
- [Deel] heeft een spitse snuit; heeft spitse rechtopstaande oren; heeft elliptische rechtopstaande pupillen, zoals een kat; heeft een lange, ruige, dikbehaarde staart
- [Voortplanting] brengt de jongen levend ter wereld
- [Plaats] verschuilt zich in een hol of burcht
- [Woongebied] komt voor in Noord-Amerika, Europa, Noord-Afrika, Azië en sinds kortere tijd in Australië
- [Leeftijd] wordt in het wild 9 jaar en in gevangenschap tot 15 jaar oud; wordt als jong welp genoemd
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] heeft zeer goed ontwikkelde zintuigen; heeft zeer lichtgevoelige ogen, een sterk ontwikkelde reukzin en een zeer goed gehoor; is schuw, maar ook sluw en listig
- [Behandeling of bewerking] wordt door de mens vaak intensief bejaagd voor de productie van bont, maar ook omdat hij beschouwd wordt als een bedreiging voor bijvoorbeeld pluimvee; wordt ook voor het plezier bejaagd in vossenjachten te paard, maar bij ons is deze manier van jagen tegenwoordig verboden
- [Gedrag] is een alleseter; is een solitaire jager, maar leeft verder wel in groepsverband in een familie; is een nachtdier; jaagt meestal 's nachts of in de schemering, maar is in onverstoorde gebieden ook overdag actief
- [Waardering] heeft door zijn slimheid een kwalijke reputatie
- [Voorstellingswijze] is alom bekend uit fabels en vertelsels waarin hij vaak als personificatie optreedt en waarin hij meestal geen fraaie rol krijgt toebedeeld
Wetenschappelijke naam: Vulpes vulpes
Rijk | Animalia; Dieren |
---|---|
Stam | Chordata; Chordadieren |
Klasse | Mammalia; Zoogdieren |
Orde | Carnivora; Roofdieren |
Familie | Canidae; Hondachtigen |
Geslacht | Vulpes |
Soort | Vulpes vulpes |
Algemene voorbeelden
Er leven in de wereld verschillende soorten vossen. Denk maar aan het woestijnvosje en de poolvos. In ons land leeft slechts één soort, die we daarom eenvoudigweg 'vos' noemen (in wetenschappelijke taal: Vulpes vulpes).
Een volwassen vos weegt ongeveer 7 kilo en heeft een lengte van zo'n 70 centimeter, zijn volle staart kan bijna 50 centimeter lang worden. De zintuigen zijn bijzonder goed ontwikkeld, een scherpe neus, uitstekend gehoor en de ogen zullen de kleinste bewegingen opmerken. Een vos met een zwarte staartpunt is een brandvos en met een witte staartpunt een roodvos.
De pupillen van een vos zijn elliptisch rechtopstaand (zoals kattenogen) om de gevoelige ogen beter te kunnen beschermen bij bijv. sterk daglicht.
Een vos is maar weinig groter dan een flinke kat, hoewel hij door zijn lange vacht en dikke staart vooral 's winters bedriegelijk groot kan lijken. Van neuspunt tot staartpunt is hij ongeveer een meter lang; de staart neemt daarvan veertig centimeter voor zijn rekening. Volwassen mannetjes wegen gemiddeld 6,5 kilo, vrouwtjes 5,5 kilo.
Vergeet niet dat de vos zelfs nu nog door de landbouwers als een doodsvijand wordt beschouwd. (Ook al is Reintje in ons land op de lijst van de beschermde diersoorten geplaatst, nadat hij in de vorige decennia in de strijd tegen de hondsdolheid bijna volledig was uitgemoord).
De vos heeft verschillende methoden om zijn prooi te verschalken. Het meest spectaculair is de zogeheten muizensprong. De vos sluipt dan door de begroeiing en springt vervolgens met gestrekt lichaam in de lucht. Vervolgens belandt hij dan met een bewonderenswaardige nauwkeurigheid boven op de niets vermoedende prooi. Deze techniek wordt vooral gehanteerd om muizen en vogels te vangen.
Heeft een vos zijn prooi ontwaard, dan duikt hij weg om dan ineens, met één of meer enorme sprongen, zijn slachtoffer te verrassen.
De teckel werd oorspronkelijk gekweekt voor de jacht op dassen en vossen.
De natuurlijke vijanden van de vos zijn dan inderdaad misschien niet meer aanwezig, er is een wellicht efficiëntere 'onnatuurlijke vijand' in de hoedanigheid van het autoverkeer in de plaats gekomen.
Een huis is géén geschikte leefomgeving voor een vos, omdat hij er zijn natuurlijke gedrag niet kwijt kan.
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een hondsdolle vos
- een sluwe vos
- een tamme vos
- een wilde vos
Er komen geen gevallen van hondsdolle vossen voor in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Zo wordt beweerd dat een vos een egel weet te verschalken door op hem te urineren. De egel geeft zijn bekende afweerhouding op en wordt zo het slachtoffer van de sluwe vos.
Uit proeven met tamme vossen aan de lijn is gebleken dat ze hun verstopte prooien feilloos weten terug te vinden, ook na maanden nog, waarbij ze afgaan op hun herinnering.
In Nederland worden ook vossen opgevangen. Dit kunnen vossen zijn die als huisdier gehouden zijn, of wilde vossen die in het opvangcentrum kunnen herstellen van hun verwondingen.
in voorzetselgroep
- op vossen jagen
- de jacht op de vos
Er wordt wel gezegd dat jagen op vossen nodig is, omdat het lustmoordenaars zijn die anders te snel in aantal groeien en alles opeten [...]. De bewering dat vossen ongebreideld zouden toenemen als de mens ze niet afschiet, uitgraaft of doodknuppelt, is afkomstig van jagers. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat er een duidelijke relatie bestaat tussen de aanwezigheid van vossen en de aanwezigheid van voldoende geschikte prooidieren.
Waarschijnlijk nog dit jaar wordt de jacht op de vos verboden. Dat is een ramp voor de weidevogels verwachten de jagers, die de vossenpopulatie nu nog ieder jaar halveren. Ecologen zijn niet zo somber; ze geloven in vreedzame coëxistentie.
als object bij een werkwoord
- vossen afschieten
- vossen bejagen
Daarnaast wordt gezegd dat de omwonenden ook eenvoudige maatregelen kunnen nemen om de overlast te beperken, in plaats van de vossen te laten afschieten. Een solide kippenhok met een hek dat een halve meter diep de grond in gaat biedt afdoende bescherming.
Iedereen weet dat het onzin is om de vos te bejagen om de hondsdolheid te bestrijden.
Vaste verbindingen
Spreekwoorden
Woordfamilie
Als deel van een afleiding
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
- vosbruin
- voshaai
- voskleur
- vospopulatie
- vossenbeeld
- vossenbek
- vossenbes
- vossenbevolking
- vossenbont
- vossenbontje
- vossenbruin
- vossenburcht
- vossendichtheid
- vossendoder
- vossendruif
- vossenfamilie
- vossenfokverbod
- vossengat
- vossengezin
- vossenhol
- vossenhouderij
- vossenhuid
- vossenjacht
- vossenjagen
- vossenjager
- vossenjong
- vossenkeutel
- vossenklem
- vossenkop
- vossenkoppel
- vossenlintworm
- vossenlucht
- vossenmelk
- vossenmest
- vossenoog
- vossenpaar
- vossenpels
- vossenpelsje
- vossenplaag
- vossenpoot
- vossenpopulatie
- vossenprobleem
- vossenrood
- vossenschade
- vossensnuit
- vossensoort
- vossenspoor
- vossenstaart
- vossenstand
- vossenstreek
- vossenstrop
- vossenterritorium
- vossentong
- vossenvacht
- vossenvoedsel
- vossenwelp
- vossenwelpje
- vossenwijfje
- vostunnel
- voszegge
vos 1.1
(jacht en visserij; biologie)
Algemene voorbeelden
Het werk van Engelands laatst overgebleven werkende terriërras bestond uit het jagen op vos, das, marter en kleiner wild.
Hoewel de jacht op vos en marter tegenwoordig verboden is, wordt de Border Terriër tot op heden nog steeds gebruikt bij de vossenjacht.
vos 1.2
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.2 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een vos…
is een persoon
- [Functie] dient te worden opgespoord in een speurtocht voor kinderen, de zogeheten vossenjacht
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] heeft vaak opvallende kleding aan, bv. kleding die hoort bij een bepaald beroep
Algemene voorbeelden
Scouting Meppel is dit jaar vooral op zoek naar nieuwe leiders. Ook heeft de padvindersvereniging nog geschikte vossen nodig voor de vossenjacht van zaterdagmiddag.
Vrijdag a.s. ben ik 'vos' op school en ik heb weinig inspiratie. Ik wil er zo onopvallend mogelijk uitzien, zodat leerlingen twijfelen of ik een vos ben. Mijn man en ik hebben beide geen uniformdragend beroep. De politie, glazenwasser en verpleger worden al door andere ouders vertegenwoordigd.
Elk groepje is actief aan het zoeken naar de verschillende vossen, eventueel ook met een aantal spelletjes die bij de vossen klaarstaan. Hoe meer vossen ze binnen een bepaalde tijd vinden, hoe beter het is. Eventueel kun je vossen muntjes geven die ze moeten geven aan de groepjes die hun vinden, en dat de groepjes extra muntjes kunnen verdienen met een spelletje die ze bij de vos moeten doen.
Woordfamilie
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
vos 1.3
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 1.3 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Vos…
is bont; is een stof
Algemene voorbeelden
Als de partij voor de dieren hier maar geen lucht van krijgt of is dons in de slaapzak minder erg dan vos om de hals?
vos 1.4
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een vos…
is een halsbontje; is een kledingstuk; is een zaak
Algemene voorbeelden
Om haar nek hingen twee vossen, waarvan de pootjes tot op haar buik bengelden.
Sjaalmode: Een vos om je nek.
vos 2.0
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 2.0 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een vos…
is een persoon
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is geslepen, listig, sluw, doortrapt; misleidt anderen door zich in schijn voorbeeldig te gedragen
Combinatiemogelijkheden
met adjectief ervoor
- een sluwe vos
Een slok champagne kan de wereldgeschiedenis veranderen. Hé, Douwe, zou er in Jalta Veuve Clicquot gedronken zijn? En Stalin, die sluwe vos, maar inschenken bij Churchill. Als je het mij vraagt is er in Jalta helemaal niks besloten. Kinnesinne van de Fransen dat ze er niet bij waren.
met adjectivisch voltooid deelwoord
- een geslepen vos
Beyns is een geslepen vos, een onderkruiper, een bedrieger, een gewetenloos arrivist en intrigant.
Vaste verbindingen
vos 3.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Vos…
is een kleur
- [Kleur] is roodbruin, als van een rode vos
- [Bezitter of eigenaar] komt voor bij paarden
Algemene voorbeelden
Vos (sorrel). Dit is een roodachtige kleur. De tint kan variëren; heel licht tot donker als koffie. Vos is recessief en heeft dus als genetische code 'ee'.
De haflinger is een middelgroot paard (stokmaat varieert van 1.35-1.55 m) met blonde manen en staart. Kleur: vos, alle tinten zijn toegelaten: van melkvos tot koolvos, maar met weinig wit aan de benen.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen
vos 4.0
Combinatiemogelijkheden
met substantief
- een vosse hengst
- een vosse merrie
- een vosse ruin
- een vos veulentje
Een vosse merrie draafde langs het zilveren meer. Ze liep rustig met een emotieloze blik. Ze was niet blij en niet verdrietig. Een klein vos veulentje huppelde vrolijk achter haar aan.
Samen met haar vosse ruin Lisandro des Monts sprong ze naar een tweede stek in het grootste eendagstoernooi in openlucht.
Bij het AES werd nog een zoon van Vigo goedgekeurd, namelijk Figo de Muze. Deze mooie vosse hengst komt uit de internationale merrie Ta Belle van Sombeke, moeder van de goedgekeurde hengsten Carembar de Muze en Taran de la Pomme alsook moeder van wereldkampioen A Pickachu de Muze.
vos 5.0
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 3.0 : 5.0 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een vos…
is een paard; is een zoogdier; is een dier
- [Kleur] is roodbruin; is niet zwart aan de benen, manen en staart, maar heeft de benen, staart en manen in dezelfde kleur als het lichaam, of in een lichtere kleur
Algemene voorbeelden
Toen we in de vroege herfst van 1974 in het huis trokken en de eerste keer vanaf het balkon uitkeken over de grote tuin, de weiden daarachter (waarin met veel theatraal gewapper van manen drie paarden ronddraafden: twee vossen en een schimmel) en het bos dat daar weer op volgde, stonden de boomkruinen, ofschoon al lichtelijk verkleurd, nog massief in het blad.
Uit sympathie voor Kay, die niet verloofd was, koos ik lachend haar paard, een rustige vos, Napoleon gedoopt.
Er staat nu een paard, een vos met een heel bijzondere kleur, op mijn wachtlijst. Diens staart is afgevreten door de schapen uit datzelfde weitje. 'Het is moeilijk daar de goede kleur haar bij te vinden', zegt Karin, die onder haar meisjesnaam haar bedrijf start.
Woordfamilie
Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen
vos 6.0
(schertsend)
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 6.0 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een vos…
is een persoon
Algemene voorbeelden
In Ierland, Schotland en Nederland zijn veel meer roodharigen dan bij ons in Vlaanderen ... wetenschappelijke verklaring? Specifieke genen? Roodharigen zijn karakterieel dominant ?!? Psychologie van de vossen?
vos 7.0
Semagram (extra betekenisinformatie)
Een vos…
is een vlinder; is een insect; is een dier
- [Kleur] heeft roodbruine of oranje vleugels
- [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is een dagvlinder
Rijk | Animalia; Dieren |
---|---|
Stam | Arthropoda; Geleedpotigen |
Klasse | Insecta; Insecten |
Orde | Lepidoptera; Vlinders |
Familie | Nymphalidae; Schoenlappers, parelmoervlinders en zandoogjes |
Algemene voorbeelden
Vossen en uilen: vlinders geteld. Het beschermen van vlinders begint met kennis: welke soorten zitten waar?
Vaste verbindingen
Vos 8.0
(wetenschap; natuurkunde en astronomie)
Betekenisbetrekking
Betrokken betekenissen | 1.0 : 9.0 |
---|
Semagram (extra betekenisinformatie)
Vos…
is een sterrenbeeld
- [Afmeting] is een klein sterrenbeeld
- [Vorm] heeft een vorm waarin men een vos met een gans in de bek kan herkennen
- [Waarneembaarheid] is een onopvallend sterrenbeeld
- [Plaats] bevindt zich aan de noordelijke hemel
Algemene voorbeelden
Aan de sterrenhemel komt een complete dierentuin voor. Als je iemand vraagt naar welke dieren er allemaal aan de hemel staan dan zullen veel mensen wel de beer (groot en klein), de Ram en de Stier kennen. Na wat nadenken zullen sommigen ook nog wel de Eenhoorn, de Wolf, de Hond (groot en klein) en de Vos weten.