ei


A - kiem

ei 1.0

afbeelding

Bron: Quibik
( CC BY-SA 3.0 )

vrouwelijke geslachtscel waaruit zich, na bevruchting, een nakomeling kan ontwikkelen
Zowel in toepassing op kiemen die hun ontwikkeling buiten het moederlichaam voortzetten als in toepassing op kiemen die zich binnen het moederlichaam ontwikkelen. In deze betekenis vaker in de verkleiningsvorm.
Zie ook : eitje

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een ei…

is een cel; is een deel

  • [Functie] dient voor de voortplanting
  • [Voortbrenging] wordt bij hogere dieren en de mens gemaakt in de eierstokken
  • [Plaats] ontwikkelt zich bij sommige soorten binnen het moederlichaam en bij andere soorten daarbuiten
  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] rijpt en kan vervolgens bij de eisprong (ovulatie) vrijkomen uit de eierstokken; kan na bevruchting door een zaadcel uitgroeien tot een nakomeling
  • [Geslacht] is een vrouwelijke geslachtscel
  • [Producent] wordt door een vrouwelijk dier of een vrouw voortgebracht

Algemene voorbeelden


Hoewel houtwespen, vlinders en termieten ook niet vies zijn van een hapje, zijn in onze contreien vooral kevers verantwoordelijk voor de aantasting van hout. Nadat ze gepaard hebben, droppen de wijfjes hun eieren in barsten en houtporiën.

De Standaard,

De techniek waarbij eieren van geaborteerde foetussen worden gebruikt voor vruchtbaarheidsbehandeling, is in studie bij de ethische commissie van de Britse Maatschappij voor Geneeskunde.

NRC,

Combinatiemogelijkheden


als subject bij een werkwoord


  • uitkomen

Nadat de eieren zijn uitgekomen duurt het nog ongeveer 9 tot 10 weken voordat de pootvis leverbaar is.

http://www.minlnv.nl/infomart/parlemnt/2002/par02115.pdf,

als object bij een werkwoord


  • haar eieren afzetten
  • een ei bevruchten
  • de eieren bevruchten
  • eieren leggen

Een inktvismoeder hongert zich dood nadat ze haar eieren heeft afgezet.

De Standaard,

Terwijl specifieke stamcellen van volwassenen nuttig kunnen zijn voor bepaalde doeleinden, werd gedacht dat slechts stamcellen van embryo's genomen van een bal van ongeveer 60 cellen ongeveer zes dagen nadat een ei is bevrucht konden worden gebruikt voor het vormen van verschillende soorten weefsels in het lichaam.

http://www.phys.uu.nl/~nnv/news2002/news_2002-04-20.html,

De moederwesp draagt een spermazakje in haar lijf en kan haar eieren naar eigen inzicht bevruchten of onbevrucht laten (zonen).

NRC,

Hoeveel eieren legt een schildpad?

http://www.a1.nl/homepages/dbalmelo/boekje_juni_2000.htm,

met adjectief ervoor


  • een onbevrucht ei

Daarnaast werd er een techniek ontwikkeld die in staat is heel vroeg in de embryonale ontwikkeling het onderscheid te maken tussen bevruchte en onbevruchte eieren.

http://www.kuleuven.ac.be/doctoraatsverdediging/0304/027.htm,

met adjectivisch voltooid deelwoord


  • een bevrucht ei

De moederwesp draagt een spermazakje in haar lijf en kan haar eieren naar eigen inzicht bevruchten of onbevrucht laten (zonen). Een bevrucht ei bevat twee sets chromosomen (diploïd) en leidt tot een dochter, een onbevrucht ei bevat maar één set (haploïd) en ontwikkelt zich tot een zoon.

NRC,

in voorzetselgroep


  • uit het ei komen
  • uit het ei kruipen
  • uit het ei zijn

Bij insecten zoals vlinders, komt er uit het ei een larve of rups.

http://users.skynet.be/zoekheteensop/insecten.htm

Eenmaal uit het ei gekropen, groeien de vissen snel.

http://www.natuurinformatie.nl/ecomare.devleet/natuurdatabase.nl/i000937.html

Als een schildpad net uit het ei is, ziet hij er wat verfomfaaid uit.

http://www.dessie.be/wildlife/schildpad.htm

met substantief ervoor


  • duizenden eieren
  • honderden eieren

Vissenwijfjes leggen soms wel duizenden eieren, maar die worden niet allemaal grote vissen.

http://www.kinderenwebhotel.be/WO_natuur/vissen.htm

Enkele weken na de paring worden wel honderden eieren gelegd.

http://anti-spinnen.wolweb.nl/

met telwoord ervoor


  • honderd eieren

Van de honderd schildpadjes blijft misschien één vrouwtje in leven dat later terugkeert naar het strand van haar geboorte, om daar net als haar moeder honderd eieren te leggen.

Blauwbaard, Pauline Slot,

met ander, nevengeschikt substantief


  • eieren en jongen
  • eieren en larven
  • eitjes en larven

"Inderdaad, 38 procent van de fazantenvoeding bestaat uit dierlijke bestanddelen", vult Rodts aan. "Kleine knaagdieren, amfibieën, reptielen tot zelfs de eieren en jongen van andere grondbroeders."

De Standaard,

De kustwateren zijn tevens van belang als een voedselbron voor volwassen vis en garnalen en voor het transport van eieren en larven.

http://www.pvis.nl/

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als deel van een samenstellende afleiding


ei 2.0

afbeelding

Bron: Paolo Neo
( Publiek domein )

afbeelding

Bron: miya
( CC BY 3.0 )

kippenei of vogelei; kippenei of ei van een andere hoendervogel als zuivelproduct en als voedsel; ook: ei van schildpad; ook: de inhoud van een ei die gebruikt wordt bij het bereiden van gerechten

Betekenisbetrekking


specialisering
Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

Semagram (extra betekenisinformatie)


Een ei…

is een zuivelproduct; is voedsel

  • [Kleur] is meestal wit of bruin
  • [Vorm] is min of meer ovaalrond en aan een zijde iets spitser toelopend
  • [Deel] bestaat uit een schaal, een dooier (eigeel) en eiwit
  • [Functie] dient als voedsel (consumptie-ei) of dient om uitgebroed te worden zodat er kuikens komen (broedei); wordt als ingrediënt gebruikt, bijvoorbeeld in bakdeeg
  • [Tijd] wordt vaak gegeten bij het ontbijt
  • [Behandeling of bewerking] wordt gebakken, gekookt, gepocheerd of geklutst; wordt verwerkt in gerechten
  • [Producent] wordt gelegd door een vrouwelijke kip (hen); wordt gelegd door een hoen; wordt gelegd door een vogel

Algemene voorbeelden


Het ontbijt is goed, met eieren, fantastische broodjes, zelfgemaakte jam en yoghurtjes.

Zadelpijn en ander damesleed, Liza van Sambeek,

Een hen heeft in totaal ongeveer 25 uur nodig vanaf het ontstaan van het ei in het kippenlichaam en het daadwerkelijk leggen van het ei.

http://www.mechelienruijters.nl/eierenleggen.htm,

Er zijn twee soorten eieren. Eieren waar geen kuiken uit komt (consumptie-eieren) en eieren waaruit wel een kuiken komt (broedeieren).

http://www.blijmeteenei.nl/

Na het verzamelen van de eieren gaan de eieren (er mogen geen vuile delen aan zitten i.v.m. besmetting, want het ei bestaat voor 80 procent uit water en de schaal is poreus) in de broedmachine, ongeveer 150 eieren op een lade. Hierin liggen ze ongeveer 21 dagen. In de machine gebeurt hetzelfde als de kip in de natuur zou doen. Hier worden ze gedraaid en de luchtvochtigheid wordt op pijl gehouden.

http://hklinken.www.cistron.nl/babbelskw299.doc

Combinatiemogelijkheden


als object bij een werkwoord


  • een ei bakken
  • een ei breken
  • een ei eten
  • een ei kloppen
  • een ei koken
  • een ei leggen
  • een ei pellen
  • een ei uitbroeden
  • eieren kloppen
  • eieren klutsen
  • eieren leggen
  • eieren uitbroeden
  • eieren zoeken

Als ik alleen thuis ben bak ik een ei met tomaat of ik bestel een pizza en eet dat op mijn schoot voor de televisie op.

Zadelpijn en ander damesleed, Liza van Sambeek,

Een eenvoudig tikje is niet altijd genoeg om het ei te breken.

De mensheid zij geprezen, Arnon Grunberg,

Ik klopte vier eieren en goot ze in een koekenpan op een laag vuur, terwijl ik de hele tijd bleef roeren.

Bezeten van mij, Nicci French,

Hij sneed uien, klutste eieren in een schaaltje, mengde er twee lepels doorheen van iets wat op sambal oelek leek, liet alles in de bruine boter glijden, deed het deksel op de pan, pompte de brander nog even voorzichtig op en kwam weer aan tafel zitten.

Quissama, F. Springer,

In mijn hoofd begint zich een weinig flatterend portret van Iris Murdoch te vormen: iemand die eigenlijk een beetje simpel was; nauwelijks in staat om een ei te koken.

Een jaar als (g)een ander, Kristien Hemmerechts,

Een kip legt 1 ei per dag.

http://hklinken.www.cistron.nl/babbelskw299.doc

Dan kunnen de vele broedvogels in alle rust hun eieren leggen, uitbroeden en hun jongen grootbrengen.

http://www.idk.nl/terschelling.html

De boeren willen het niet hebben dat vreemdelingen zomaar eieren gaan zoeken op hun grondgebied.

Meppeler Courant,

met adjectief ervoor


  • biologische eieren
  • grote eieren
  • kleine eieren
  • rotte eieren
  • verse eieren
  • een bruin ei
  • een half ei
  • een hard ei
  • een hardgekookt ei
  • een oud ei
  • een rauw ei
  • een vers ei
  • een wit ei
  • een zacht ei
  • een zachtgekookt ei

Biologische eieren, onder Biogarantie-label, zijn van kippen die enkel biologisch voer krijgen.

http://www.gva.be/dossiers/-p/pasen/eieren.asp,

De kleur van een ei heeft niets te maken met de kwaliteit, smaak of voedingswaarde. Het maakt dus niet uit of een bruin of wit ei wordt gebruikt.

http://www.ronvanhal.nl/

Met dit mengsel vul je de halve eieren en je legt er iets groens bovenop.

NRC,

Bodembacteriën gebruiken het sulfaat voor de afbraak van organische moleculen, waarbij giftig sulfide ontstaat, waaraan de waterplanten kapot gaan. Je ruikt dan een stank van rotte eieren.

http://www.ilperveld.nl/site_life/ned/actueel.html,

Zodra je drie hardgekookte eieren bij elkaar hebt, pel je de schil eraf.

NRC,

Het is de kunst om een rauw ei over een zo groot mogelijke afstand te gooien en heel op te vangen.

Meppeler Courant,

Een vers ei zinkt in een glas water, een oud ei gaat rechtop staan.

http://www.hollandsepot.dordt.nl/producten/producten.htm

met adjectivisch voltooid deelwoord


  • een besmet ei
  • een gebakken ei
  • een gebroken ei
  • een gekleurd ei
  • een gekookt ei
  • een gepocheerd ei
  • een gevuld ei
  • een losgeklopt ei
  • een met salmonella besmet ei

Een besmet ei kan voedselvergiftiging veroorzaken als het niet is verhit.

http://www.gva.be/dossiers/-p/pasen/eieren.asp,

Zodra de eerste bejaarde aan met salmonella besmette eieren of garnalen overlijdt, zal de Warenwet weer worden opgetuigd.

NRC,

Inmiddels kan hij een gebakken ei met spek maken.

NRC,

In de keuken: de resten van gebroken eieren, spekzwoerd en een kan hete koffie op het fornuis.

Leven op het lemmet, Renee Van Hekken,

En wat heeft die opstanding van doen met paashazen, gekleurde eieren en al het andere gele spul waar alle etalages mee vol staan?

NRC,

Ik maakte mijn lunchpak in drie keer soldaat, het was dan ook een flink pak: 2 sneden brood, een dikke snee feta, een kippenbout, een gekookt ei, 2 tomaten, 2 stukken komkommer, een tros druiven.

http://users.pandora.be/Helgavds/1991amoudara.htm,

U kunt een ronde plak ham op de beschuitbol leggen en vervolgens het gepocheerde ei er bovenop.

http://www.rtl.nl/actueel/uwkrant/eten-drinken/view-template.xml/view/actueel/uwkrant/archief/2001/09_september/23/eten-drinken/eieren.xml,

Giet het losgeklopte ei en de lauwe gesmolten boter erbij en begin vanuit het midden de bloem te mengen.

http://home2.scarlet.be/pin14140/basisbereidingen.htm

We begrepen de volgende ochtend beter waarom een gekookt ei bij het ontbijt lekker is.

Broere, Bart Moeyaert,

in voorzetselgroep


  • spek met eieren

'Je moeder heeft spek met eieren gebakken,' zegt Hilda.

Alle verhalen, Kristien Hemmerechts,

met voorzetselgroep


  • een gebakken ei met spek
  • gebakken eieren met spek en kaas

Inmiddels kan hij een gebakken ei met spek maken.

NRC,

Koffie, gebakken eieren met spek en kaas.

Een soort Engeland, Robert Anker,

met substantief ervoor


  • een dozijn eieren
  • een paar eieren

Als ontbijt verslond de toen 360 kilo wegende Amerikaan regelmatig een dozijn eieren, een tiental pannekoeken, zo'n twaalf worstjes en nog meer van dat.

De Standaard,

Intussen klutst zij voor mij een paar eieren in de pan.

Alle verhalen, Kristien Hemmerechts,

met telwoord ervoor


  • tien eieren
  • vier eieren
  • zes eieren

'En twee pond basterdsuiker en tien eieren, melkboer!'

Een hete ijssalon, Heere Heeresma,

Ik vertrek naar de kruidenier om een bus Vim schuurpoeder, twee repen chocolade van Jacques met advocaatvulling, vier eieren - leeg kartonneke mee - honderdvijftig gram belegen kaas en een peperkoek.

Koud, Geertrui Daem,

Voor de rest was ik oké, maar om hem gerust te stellen kocht ik een halve liter melk en zes eieren en beloofde ik dat ik er een omelet van zou bakken.

Buiten regent het, Gerda van Erkel,

met ander, nevengeschikt substantief


( Zie ook het lemma boter-kaas-en-eieren voor de naam van een spel.)
  • boter, kaas en eieren
  • vis, vlees, kaas en eieren
  • vlees, eieren en melk
  • vlees, eieren en zuivelproducten
  • vleeswaren, eieren, kaas, boter en brood

Ja, de mensen blijven waarschijnlijk eerder boter, kaas en eieren kopen dan zeevis, maar wij hebben goede hoop dat de handel in vis een lang leven beschoren is.

Meppeler Courant,

Eiwitten zitten in produkten als vis, vlees, kaas en eieren.

http://www.diabetesfonds.nl/

Diervoeders zijn belangrijk voor de productie van vlees, eieren en melk en hebben een onmiskenbare invloed op de kwaliteit van deze producten.

http://www.pdv.nl/main.html

Hierdoor zijn we soms genoodzaakt salti mortali uit te voeren om ons te bevoorraden met groenten, tomaten, kruiden, vlees, eieren en zuivelproducten van onberispelijke kwaliteit.

http://www.delhaize.be/food/thetaste/pasta/_nl/bio.asp

Uit de tas kwamen verse vleeswaren, eieren, kaas, boter en brood.

Je moet niet denken dat ik altijd bij je blijf, Hans Münstermann,

Vaste verbindingen


een onzeker ei

het ei van Columbus

Zie: ei van Columbus

met een ei zitten

Spreekwoorden


Woordfamilie


Als deel van een afleiding


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


Als deel van een samenstellende afleiding


Als deel van een samenstellende samenstelling


ei 2.1

ei als stof

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 2.0 : 2.1

Semagram (extra betekenisinformatie)


Ei…

is een stof; is voedsel

      Algemene voorbeelden


      Rosbief en sla en ei en brood en tomaat en komkommer voor geen geld.

      Congres in Salzburg, Monda De Munck,

      Combinatiemogelijkheden


      met adjectief ervoor


      • hardgekookt ei

      Een voorbeeld hiervan vormen de klassieke 'asperges op Vlaamse wijze', geserveerd met gekruimd hardgekookt ei (eiwit en eigeel gescheiden), krielaardappeltjes, gesmolten boter, geraspte nootmuskaat en eventueel enige tranches gekookte achterham.

      http://www.ciedesvins.nl/cgi-cdv?mod=01=body=10

      met adjectivisch voltooid deelwoord


      • gekruimd ei

      Een voorbeeld hiervan vormen de klassieke 'asperges op Vlaamse wijze', geserveerd met gekruimd hardgekookt ei (eiwit en eigeel gescheiden), krielaardappeltjes, gesmolten boter, geraspte nootmuskaat en eventueel enige tranches gekookte achterham.

      http://www.ciedesvins.nl/cgi-cdv?mod=01=body=10

      in voorzetselgroep


      • met ei

      Geen boter wel mayonaise of de Lak aan Montignac, belegd met brandnetelkaas, ei, tomaat, pesto en pikkelchutney.

      Metro,

      met substantief ervoor


      • snippers ei

      Schep al het snijsel, plus de mayonaise en de yoghurt, door de snippers ei.

      NRC,

      Woordfamilie


      Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


      Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


      ei 2.2

      gerecht met eieren

      Betekenisbetrekking


      metonymie
      Betrokken betekenissen 2.0 : 2.2

      Algemene voorbeelden


      Het waren roereieren, niet meteen m'n favoriete. 'Ik wil die eieren niet,' zei ik, terwijl ik ging zitten aan de ontbijttafel, 'ik wil heel andere eieren.' 'Jij zal die eieren eten of ik smeer ze in je haar!' zei m'n moeder.

      De droogte, Herman Brusselmans,

      Boeren had een boerenomelet gevraagd "om zijn naam trouw te blijven". Een stevig geval met ham, spek en schijfjes worst. "Heb ik in Wenen ook eens gevraagd," zei hij, terwijl hij grote happen naar binnen stouwde; een mirakel, dat hij er zo mager bij bleef. "Toen kwamen de eieren op een plak roggebrood, met apart eromheen ham en spek en uien."

      Congres in Salzburg, Monda De Munck,

      Vaste verbindingen


      Woordfamilie


      Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


      ei 3.0

      eivormig voorwerp of namaakei, bijvoorbeeld een ei van chocolade

      Betekenisbetrekking


      metafoor
      Betrokken betekenissen 2.0 : 3.0

      Semagram (extra betekenisinformatie)


      Een ei…

      is een voorwerp

      • [Vorm] heeft de vorm van een ei; is eivormig
      • [Voorbeeld of specimen] is bijvoorbeeld een chocolade-ei of iets wat in vorm op een ei lijkt

        Algemene voorbeelden


        Met Pasen eet je eieren, veel eieren. Niet alleen van chocolade, ook van de kip.

        http://www.gva.be/dossiers/-p/pasen/eieren.asp,

        Twee blauwe eieren achter een bril.

        NRC,

        Woordfamilie


        Als deel van een afleiding


        Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


        Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


        ei 4.0

        (pejoratief)

        een weinig daadkrachtig persoon; week persoon; sul; doetje; watje

        Betekenisbetrekking


        metafoor
        Betrokken betekenissen 2.0 : 4.0

        Semagram (extra betekenisinformatie)


        Een ei…

        is een persoon

        • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is weinig daadkrachtig; laat gemakkelijk over zich lopen

          Algemene voorbeelden


          'Die vent speelt de baas over mij!' Ze zucht als een volwassen vrouw. 'Maar het is een ei!' 'Wat wil je daarmee zeggen?' 'Het is een ei!' Ze legt de lepel neer: 'Nu heb ik dorst.' Ik wenk de dienster en bestel cola. 'Ik vind Claude geen ei.' 'Natuurlijk niet, je bent er zelf een.' Ze giechelt.

          Bas, Annie Van Keymeulen,

          Vaste verbindingen


          Woordfamilie


          Als deel van een afleiding


          B - tweeklank en lettercombinatie

          ei 1.0

          Nederlandse tweeklank die klinkt als de klank in reis of wijs; ei-klank

          Semagram (extra betekenisinformatie)


          De ei…

          is een tweeklank; is een klank

              Algemene voorbeelden


              De verlaging van ei tot aai mag dan in wezen een natuurlijke klankverandering zijn, terwijl de aai-uitspraak in de dialecten ook nog eens volop aanwezig is, toch zijn zulke linguïstische feiten niet voldoende om een uitspraakvariant succesvol te laten zijn.

              http://www.hum.uva.nl/poldernederlands/index.htm

              Woordfamilie


              Als deel van een afleiding


              Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


              ei 2.0

              lettercombinatie van e en i die in het Nederlands gebruikt wordt om de tweeklank ei weer te geven

              Semagram (extra betekenisinformatie)


              De ei…

              is een lettercombinatie; is een teken

                  Algemene voorbeelden


                  En met als tastbare beloning voor de geleverde inspanning hoogstwaarschijnlijk een zorgvuldig gekaraffeerde port of een oude madeira (uiteraard gespeld met ei!).

                  http://www.perswijn.nl/core/content.php?option=viewitem&id=19&rd=1923&le=120

                  Vaste verbindingen